*Kadın *Genital *Prolapsusu (6)

Kadın Genital Prolapsusu
Genital yolları içeren prolapsus sık karşılaşılan bir durumdur. Kadınlar arasında görülme hızları yaşla birlikte artar ve günümüzde milyonlarca kadını etkilemektedir. Kadının yaşam kalitesini etkilediğinde hastalık olarak değerlendirilmelidir. Bir kadının hayatı boyunca organ prolapsus ya da idrar kaçırma nedeniyle ameliyat olma oranı %11’dir.
Normalde kadın üreme organları pelvik dokularının esnekliği ve sağlamlığı nedeniyle normal duruşlarını korurlar. Fazla sayıda yapılan doğumlar ve beslenme koşullarının kötü olması gibi etkenlerin etkisiyle pelvis dokularının normal yapısı bozularak, esnekliği azalır. Bu durum kadın üreme organlarının desteğinin zayıflamasına yol açarak aşağı doğru sarkmalarına yol açar.
Kadın üreme organlarının aşağı sarkmalarıyla oluşan durumlar, uterin prolapsus, sistosel, üretrosel, rektosel ve enterosel adları verilen olaylara yol açar.
PROLAPSUS UTERİ (RAHİM DÜŞÜKLÜĞÜ-RAHİM SARKMASI)
Normalde rahimin bulunması gereken yerden aşağılara sarkması ve sonunda vajinadan ve vulvadan dışarı çıkmasıdır.
Rahim sarkması olan kadınlarda dokuların esnekliği bozulmuş olduğundan, kadın üreme organlarında bir sarkma gözlenir. Bu sarkmanın değişik dereceleri vardır. Bu sarkma farklı sınıflamalar ile tarif edilmektedir.
Birinci derecede prolapsus dediğimizde en hafif olan sarkma anlaşılır. Rahim ağzı bu durumda daha henüz vajina içindedir, yani dışarı çıkmamıştır.
İkinci derece prolapsusta rahim ağzının vajinadan dışarı çıkması durumundaysa ikinci derece prolapsus ya da kısmi (tam olmayan) prolapsustan söz edilir.
Üçüncü derece prolapsus prolapsusun en ağır derecesidir. Üçüncü derece prolapsus ya da total (tam) prolapsusta uterus tümüyle vajinadan dışarı çıkmıştır.
Rahim sarkması tek başına ortaya çıktığı gibi beraberinde idrar torbası(mesane) ve/veya makattan kaynaklanan sarkma ile beraber ortaya çıkabilir.
SİSTOSEL
Vajinanın önünde mesane bulunur. Mesane, vajinanın esnekliği ve sağlamlığı ve bağ dokular aracılığıyla yerinde bulunur. Vajinanın bu destek olma özelliği bozulduğunda ve yaşlanma ile bağ dokuda oluşan zayıflama ile mesane vajina duvarını da önünde sürükleyerek vajinadan dışarı doğru sarkar. Bu durum sistosel adını alır.
REKTOSEL
Vajinanın arkasında, kalınbağırsağın son bölümü olan rektum vardır. Vajinanın destek olma özelliği bozulduğunda ve bağ dokusunda oluşan zayıflama ile rektum, vajina arka duvarını da önünde iterek vajinadan dışarı sarkar. Bu duruma da rektosel denir.
ENTEROSEL
Vajinanın en derin yeri olan arka forniksin, dışarı doğru sarkması yani bir tür fıtığı enterosel adını alır. Bu durumda sarkan bölüm içinde sıklıkla bağırsaklar bulunabilir
ÜRETROSEL
Üretranın (idrar borusunun), sistosel oluşumu olayındakine benzer bir biçimde dışarı sarkmasıdır.
BELİRTİLERİ
Genital prolapsus olaylarının derecelerine göre farklı yakınmalar ortaya çıkar. Genital prolapsusun hafif derecelerinde, yani olayın başlangıcında belirgin yakınmalar yoktur. Yakınmalar arasında en fazla olarak vajinada bir dolgunluk hissi görülür veya vajinadan dışarı sarkan bir şeyden söz edilir. Bu dolgunluk hissi veren ya da dışarı sarkan şey, uterus, sistosel, rektosel ya da enteroselden dolayı vajina duvarlarıdır. Bu olayların yalnız biri ya da birkaçının birlikte olduğu görülür. Üreme organlarının aşağı doğru sarkması kasık ve bel ağrılarına da yol açabilir. Fakat genellikle, genital prolapsuslar ağrı kaynağı değildir. Ağrı yakınmaları daha çok, uterus prolapsusunda görülür. Uterusun aşağı doğru sarkması, uterusu yerinde tutan bağların gerilmesine yol açarak ağrı kaynağı olmaktadır. Böyle kadınlar uzun süre yol yürümekte güçlük çekebilirler. Kadınlarda ağrının yanında basınç hissi, dolgunluk hissi gibi ek şikâyetler olabilir. Vajinadan dışarı çıkan uterus yürümeye engel olabilir. Dışarı çıkan bu uterusun içeri itilmesiyle rahatlayan kadında bir süre sonra uterus yeniden dışarı çıkacaktır ve hatta kadın eliyle itmesine rağmen başarılı olamayabilir.
Genital prolapsusu olanlarda en fazla görülen yakınmalardan biri de vajinal akıntılardır. Uterus prolapsusu olan kadınlarda, vajinadan dışarı sarkan uterusun, zamanla çamaşıra ve ped’e sürtünerek tahriş olmasıyla oluşan yaralar kanlı bir akıntıya neden olabilir. Aynı zamanda dokundukça ağrı hissedilmesine yol açarlar. Cinsel birleşme güçlükleri de yakınmalar arasındadır. Vajina duvarları, normal esnekliğini kaybedip, genişlemiş olduğundan cinsel sorunlara ve tatminsizliklere yol açabilir. İdrar yollarına ilişkin yakınmalar en fazla görülen yakınmalar arasındadır. Gülmek ya da öksürmek gibi karın içi basıncını artıran hareketlerde istemeden idrar kaçırmak (stress inkontinans) ya da idrar yapmakta güçlük çekmek sıklıkla genital prolapsusla birliktedir.
Uterus prolapsusunun ileri dönemlerinde, kadın vajinasından dışarı çıkan uterusu içeri itmeden idrar yapamayabilir. Böyle kadınlar bunu bir alışkanlık haline getirerek uzun süre bu biçimde rahimi içeri iter ve sonra idrarını yapabilir. Ancak mesane tümüyle boşalmaz ve idrarı tam boşaltamama hissi oluşur. Genital prolapsuslu kadınların bir yakınması da kabızlık ya da dışkılama güçlükleridir. Böyle kadınların rektumları da aynı mesane gibi tümüyle boşalmaz ve dışkılama ağrılı olabilir. Bazı hastalarda istemsiz olarak gaita kaçırma veya gaz kaçırma olabilir.
Genital prolapsus bazı kadınlar tarafından yaşlanmanın bir sonucu olarak kabul edildiği için aylar ve yıllarca gizli kalabilir, operasyonla düzeltilmedikleri takdirde ise bir gerileme olmaz, giderek genital prolapsusun derecesi artarak, yakınmaların da çoğalmasına yol açar.
TEDAVİ
Tedavi için hastanın yaşı ve genital prolapsusun derecesi, hastanın tedaviden beklentisi belirlenerek uygun bir yöntem seçilir. Geçici olarak pesser (halka) adı verilen araçlarla bu durum düzeltilmeye çalışılabilir. Fakat kesin sonuç veren ve sıklıkla uygulanan tedavi yöntemi operasyondur.

HAZIRLAYAN; Dr. Seda ÇAKIR