*Pnömosistoz (*Pneumocystıs *Pnömonisi) (6)

Pnömosistoz (Pneumocystıs Pnömonisi)
Hastalık etkeni kısaca PCP denilen mantarlara benzeyen Pneumocystis (carinii) jiroveci’dir. Bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda görülen ve daha çok akciğerleri etkileyen bir hastalık yapar.
Hastalık etkeni yaklaşık 100 yıl önce tanımlanmıştır. PCP, HIV/AIDS olgularının artışı ile birlikte daha sık görülmeye başlanmış ancak HIV tedavisi ve gerekli hastalarda yapılan koruyucu tedavi ile görülme sıklığı azalmıştır. Ayrıca PCP kan kanseri, organ nakli, kemik iliği nakli yapılan hastalar, tümörlü hastalar, bağışıklık sistemini uzun süre baskılayıcı tedavi alan hastalarda da görülmektedir. Dünyada özellikle sık görüldüğü bir bölge tanımlanmamıştır.
BELİRTİLER
Pneumocystis solunum yoluyla alındıktan sonra akciğer alveoller epiteline tutunur. Bağışıklık sistemi iyi olan kişilerde makrofajlar tarafından hastalık kontrol edilir ancak bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda enfeksiyon kontrol edilemez.
En belirgin belirtiler yüksek ateş, nefes darlığı, balgamsız öksürük şeklindedir. HIV pozitif hastalarda bu belirtiler daha yavaş ilerler, haftalarca sürebilir. Diğer bağışıklık sistemi zayıf hastalarda bu belirtiler daha hızlı ilerler, ani solunum sıkıntısı ile başladığı görülebilir. Akciğer dışı pneumocystis nadir görülür.
TANI
Laboratuvar tanısı zordur. Kültürde üretilememektedir. Genellikle hastanın klinik durumu ve radyolojik bulguları ile tanı konur. PCP’nin kesin tanısı balgam, alt solunum yolu salgıları ve akciğer dokusu örneğinde etkenin boyanarak gösterilmesi ile konur. Bazı ileri genetik test yöntemleri hastalığın tanı ve takibinde yardımcı olabilir. Akciğer grafisi bulguları her hastada aynı olmayabilir. Genellikle her iki akciğerde yaygın tutulum görülür.
PROGNOZ
Tedavi edilmeyen bağışıklığı yetersiz hastalarda solunum yetmezliği ve ölümle sonuçlanır. Uygun tedaviler ile hastalık %75 oranında iyileşir. Bağışıklık sisteminde ağır yetersizlik olan kişilerde ve birden çok organın tutulması sonucunda hastalık ölümcül seyredebilir. Hastalığın tekrarlaması mümkündür.
TEDAVİ
Hafif ve orta şiddetli hastalar ayaktan, ağız yoluyla antibiyotik tedavi edilir. Genel durumu kötü hastalar yatırılarak damar yoluyla tedavi verilir. Gerek görülen durumda kortikosteroid de tedaviye eklenir. İlk seçenek kullanılamazsa farklı ilaç tedavileri mevcuttur.
KOMPLİKASYONLAR
Akciğerlerde meydana gelen kalıcı hasarlar nedeniyle solunum güçlükleri oluşabilir.
KORUNMA
HIV pozitif hastalar PCP enfeksiyonu açısında en riskli grubu oluşturur. Bunu diğer nedenlerle bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar izler. Hastalığın ortaya çıkmasını veya tekrarlamasını önlemek için koruyucu antibiyotik tedavileri verilmektedir. Aşısı yoktur.

HAZIRLAYAN; Dr. Muret Ersöz ARAT