*Poliarteritis *Nodosa ve *Nekrotizan *Vaskülopatiler (6)

Poliarteritis Nodosa ve Nekrotizan Vaskülopatiler
Vücudumuzda kalpten dokulara temiz kan taşıyan ve kirli kanı kalbimize geri getiren değişik boyut ve yapıda kan damarları bulunur. Bunların iltihaplanması nedeniyle ortaya çıkan hastalıklara vaskülit adı verilir. Buradaki iltihaplanma bir mikrop ya da dış etkenden kaynaklanmaz, vücudun normalde savunma amacı taşıyan iltihap mekanizmalarının yanlış çalışması sebebiyle ortaya çıkar. Vaskülitler nadir rastlanan, teşhis ve tedavisi için özel uzmanlık gereken hastalıklar olduğu için, doktorunuz sizde bir vaskülit olduğundan şüphe ederse bir romatoloji uzmanına danışacak ya da sizi sevk edecektir.
BELİRTİLERİ
Halsizlik, yorgunluk, vücutta kızartı, kabartılar, ciltte iyileşmeyen yaralar, eklem ve kas ağrıları, iyileşmeyen burun tıkanıklığı ve iltihaplı ya da kanlı burun akıntısı, öksürük, nefes darlığı, kanlı balgam ve kanlı idrar gibi şikâyetler eğer başka bir hastalık nedeniyle ortaya çıktığı kanıtlanamıyorsa doktorunuzun vaskülit hastalığı düşünmesine neden olacaktır. Vaskülitler, etkilenen damarların büyüklüğüne göre farklı seyreden, tedavileri de birbirinden farklı olan hastalıklardır.
TAKAYASU HASTALIĞI VE TEMPORAL ARTERİT
Takayasu hastalığı ve temporal arterit adı verilen hastalıklar büyük çaplı damarların iltihaplanması ile ortaya çıkar. Takayasu hastalığı ülkemizin bulunduğu bölgede ve uzak doğuda daha sık görülen, daha çok genç kadınları etkileyen bir hastalıktır. Büyük ana atar damar (aort) ve ondan çıkarak kol ve baş bölgesine kan getiren büyük damarların daralarak tıkanmasına neden olur. Hastaların önemli bir kısmı teşhis konulmadan önce halsizlik, yorgunluk, boyun sırt ağrıları ve etkilenen kolda iş yaparken ortaya çıkan ağrılardan yakınır. Temporal arterit ise daha çok 50 yaş üzerinde, kadın ve erkekler arasında benzer sıklıkta görülen bir vaskülittir. Bu hastalıkta daha çok başın büyük damarları hastalanır ve buna bağlı baş ağrısı, yemek yerken çenede yorulma, görmede bozukluk gibi şikâyetler ortaya çıkar.
WEGENER HASTALIĞI, POLİARTERİTİS NODOSA,
CHURG-STRAUSS HASTALIĞI VE MİKROSKOPİK POLİANJİT
Bazı vaskülitler ise orta ve küçük çaplı damarları etkiler. Bunlar arasında Wegener hastalığı, poliarteritis nodosa, Churg-Strauss hastalığı ve mikroskopik polianjit adı verilen hastalıklar bulunur. Orta-küçük damar vaskülitleri az-çok birbirine benzeyen özellikler taşırlar. Bazı hastalarda bir türlü iyileşmeyen üst solunum yolu hastalığı gibi ortaya çıkar, bazen nefes darlığı ve öksürüğe, bazen vücutta yara ve döküntülerle bazen de karın ağrısı gibi şikâyetlere neden olurlar. Orta-küçük damar vaskülitleri böbrekleri etkileyerek idrarda renk değişikliği ya da yüksek tansiyona da neden olabilir. Ayrıca beynimizden gelen uyarıları kaslarımıza, dışarıdan gelen uyarıları beynimize ileten ve dış dünyayı hissetmemizi sağlayan sinirleri etkileyerek belli vücut bölgelerinde karıncalanma, hissizlik ve kas güçsüzlüğü gibi şikâyetlere de neden olabilir.
Bu hastalıkların tedavisinde bağışıklık sistemini düzenleyen kortizon, siklofosfamid, azatioprin, metotreksat, mikofenolat gibi ilaçlar kullanılır. Vaskülitler nadir görülen hastalıklar olduğu için tedavi de özel olarak vaskülitle uğraşan romatoloji kliniklerinde yapılmalıdır.

HAZIRLAYAN; Dr Koray TAŞÇILAR