*Toksik *Şok *Sendromu (6)

Toksik Şok Sendromu
Stafikolokok ve A grubu streptokokların salgıladığı toksinler ile oluşan ciddi bir enfeksiyondur. S.aureus pek çok insanın cilt, burun, dirsek, vajina gibi bölgelerinde normalde bulunan bir bakteridir.
1927’den beri tek tek vakalar şeklinde görülen hastalık stafilokokal kızıl olarak düşünülmüştür. 1978 yılında Todd ve arkadaşlarının 7 çocukta ateş, ishal, tansiyon düşüklüğü, şuur bulanıklığı olan hastalarda Toksik Şok Sendromu tanımlanmıştır. 1980’li yıllarda yüksek emicilik özelliği olan vajinal tampon kullanan genç kadınlarda adet sonrası oluşan bir hastalık dikkati çekmiştir. Daha sonra tampon dışında vajinal enfeksiyonlar, rahim içi araç kullananlar, düşükler, doğum, jinekolojik operasyon geçirenler, burun tamponu varlığı, yanıklar, böcek sokması, septik eklem iltihabı olanlar, cerrahi yara enfeksiyonları ve kemik iltihapları sonrasında da aynı hastalığın geliştiği görülmüştür. Bu yüzden sadece kadınlar değil erkek ve çocuklar da risk altındadır.
S.aureus birkaç çeşit toksin üretir. TSS vakalarının %75'inde etken toksik şok sendromu toksini–1 (TSST–1) iken %25 vakada ise stafilokokkal enterotoksin (SEB, SEC) etken faktördür.
Kadınların %5-20'sinde vajinada sorumlu bakteri bulunmasına rağmen neden bazen bunların toksin üretmeye başladığı netleşmemiştir. Kişi TSS toksinine maruz kaldığında hastalık ortaya çıkar. Bu durum adet zamanında görülürse "menstrüel" diğer zamanlarda görülürse "nonmenstrüel" TSS olarak isimlendirilir. Menstüel TSS toksin TSSI iken nonmenstüel TSS toksin enterotoksin SEB, SEC dir.
BELİRTİLER:
Aniden ortaya çıkan 38.9 C üstünde ateş, ishal, kusma, baş dönmesi, yaygın kas ağrıları, baygınlık hissi, aniden ortaya çıkan soğuk algınlığına benzer kendini iyi hissetmeme duygusu dikkat kaybı, özellikle el ayası ve ayak tabanında güneş yanığına benzer cilt lezyonları, ciltte soyulma, baş ağrısı, gözlerde kanlanma, tansiyonda düşme saptanır.
TANI:
Toksik Şok Sendromu tanı kriterleri;
1. Ateş
2. Sistolik kan basıncı<90 mmHg
3. Yaygın makulopapüler eritrodermi, (sonrasında soyulma gözlenir)
4. Aşağıdaki organ sistemlerinin en az üçünün etkilenmesi;
- Mide barsak sistemi: Kusma, ishal
- Kas Sistemi: Kas ağrısı, CK değerinde en az 4 kat artış
- Müköz Membranlar: Vagina, konjuktiva ve farenks hiperemisi
- Böbrekler: Serum üre, kreatinin yükselmesi, piyüri
- Karaciğer: Serum bilüribin değerinde ve transaminaz değerlerinin en az 2 kat artışı
- Kan: Trombosit sayısında düşme(<100.000 / mm3)
- Merkezi sinir sistemi: Şuur bulanıklığı
1. Kan, boğaz veya beyin-omurilik sıvısı kültüründe genellikle üreme saptanmaz (Ama S.aureus’un kanda ürediği vakalarda bildirilmiştir.)
2. Kayalık Dağlar Ateşi, leptospiroz, kızamığa ait tanısal testlerin bu hastalıkların olmadığını göstermesi
Bazı hastalıklar toksik şok sendromunu andırabilir. Bu nedenle TSS ayırıcı tanısında ciddi derecede grup A streptokok enfeksiyonları, Kawasaki sendromu, leptospiroz, meningokoksemi, gram negatif sepsis, döküntü ile giden viral hastalıklar ve allerjik reaksiyonlar dışlanmalıdır.
TEDAVİ
TSS tedavisi hızlı yapılmalıdır. İlk yapılması gereken toksin üretimini engellemek için odak aramaktır. Ciltte yara varsa temizlenmeli ve drene edilmelidir. Cerrahi yaralar iyice gözden geçirilmeli ve bol serum fizyolojik ile yıkanmalıdır. Tampon varsa hemen çıkarılmalıdır. İkinci olarak, hemen bir damar yolu açılarak sıvı tedavisine başlanmalı ve vücudun sıvı açığı yerine konmalıdır. Ayrıca sıvı açığını kapatmak için kolloid ve vazopressörler verilebilir.
Sıvı tedavisi başlandıktan sonra stafilokoklara yönelik antibiyotik tedavisine hemen başlanmalıdır.
KOMPLİKASYONLAR
Stafilokokal TSSde mortalite yeterli tedavi ile %5, streptokokal TSS de %50 ye ulaşabilir.
KORUNMA
Burun taşıcılığı durumunda mupirosin gibi antibakteriyel ajanlar kullanılabilir. Burun dışındaki taşıyıcılığı önlemek için klorheksidin gibi antiseptiklerle vücut yıkanmalıdır. Emici özelliği fazla olan tamponları kullanmayın. Eğer kullanılacak ise tampon yerleştirilmeden önce ellerinizi sabunla yıkayın.

HAZIRLAYAN; Prof. Dr. Mehmet A.TAŞYARAN