*Tükürük *Bezi *Kanserleri (6)

Tükürük Bezi Kanserleri
Yüzün her iki tarafında bir çift olarak bulunan kulak altı, çene altı ve dil altı bezler büyük tükürük bezlerini oluştururlar. Sayıları 600–1000 kadar olan küçük tükürük bezleri ise üst solunum ve sindirim yollarında yaygın olarak yerleşmiştir. Tükürük bezlerine ait kanserler tüm bu saha üzerinde görülebilir. Ancak büyük çoğunluğu kulak altı ve çene altı tükürük bezlerinde görülür (yaklaşık %90). Küçük tükürük bezlerine ait kanserler ise en sık damakta izlenir. Tükürük bezi kanserleri her yaşta görülebilir, fakat hastalar sıklıkla orta ve ileri yaşlardadır. Çocuklarda daha nadir görülür. Bu hastalığa neden olarak radyasyona maruziyet ve sigara suçlanan faktörlerdir, fakat kesin nedeni ortaya konulamamıştır.
BELİRTİLERİ
Kulağın hemen ön ve altında yerleşimli olan kulak altı tükürük bezi tükürük bezlerinin en büyüğüdür. Kabakulak sırasında oluşan şişlik bu bezin yerini tanımlar. Cildin altında yüzeysel yerleşimlidir. Bu nedenle kulak altı tükürük bezi hastalıklarının ilk belirtisi sıklıkla şişliktir. Bu beze ait şişliklerin büyük kısmı enfeksiyonlara bağlıdır. Diğer tükürük bezlerinden farklı olarak erişkinlerde bu tükürük bezinde görülen kitlelerin büyük çoğunluğu (yaklaşık %75) iyi huyludur. Çene altı tükürük bezi kitlelerinin ise erişkinlerde yaklaşık yarısı kötü huyludur. Çocuklarda tükürük bezi kitlelerinin kötü huylu olma olasılığı daha fazladır. Hızlı büyüme gösteren, ağrılı, sınırları net olmayan, cilt altında hareket ettirilemeyen, sert kıvamlı kitleler bize kanseri düşündürmektedir. Beraberinde boyunda kitle ve yüz felci olması da kötü huylu olduğu lehinedir.
TANI
Hastalığın tanısının konulmasında hastadan alınan hikâye ve muayene ilk basamaktır. Kitlenin derin dokulara yayılımının değerlendirilmesi açısından radyolojik yöntemlere başvurulur. Ultrasonografi ve bilgisayarlı tomografi tükrük bezi kitlelerinin görüntülenmesinde kullanılabilir. Ancak bu radyolojik yöntemlerin hiçbiri tükürük bezi kitlelerinin iyi ya da kötü huylu olduğu ayrımını yapamaz. Bu ayrımın yapılabilmesi için ince iğne aspirasyon biyopsisine başvurulur. Hastaya zarar vermeden uygulanabilen kolay bir yöntemdir. Fakat bu işlem ile de kesin tanıya ulaşılamayabilir.
TEDAVİ
Lenfoma (lenf bezi kanseri) dışındaki tükürük bezi kanserlerinin tedavisi cerrahidir. Cerrahi olarak kitlenin ve tükürük bezinin çıkarılması hem tanının konulmasında hem de hastalığın tedavisinde çoğu zaman gereklidir. Cerrahi sırasında veya sonrasında boyun lenf bezlerinin alınması bazı durumlarda gerekli olabilir. Kulak altı tükürük bezinin yüz siniri ile yakın komşuluğu vardır. Cerrahi sırasında yüz sinirinin zarar görme riski vardır ve geçici veya kalıcı yüz felci oluşabilir. Şua tedavisi (ışın tedavisi) cerrahi sonrası gerekli olabilir. Kemoterapinin (ilaç tedavisi) lenfoma dışında etkinliği tartışmalıdır. Hastalığın seyri kanserin yayılım derecesine ve kanserin hücre tipine göre çok farklılıklar gösterebilir.

HAZIRLAYAN; Dr. Halil Erdem ÖZEL