*Uyum *Bozukluğu (6)

Uyum Bozukluğu
Uyum Bozukluğu belirgin bir stres kaynağına tepki olarak kişinin dışarıdan gözlenebilir düzeyde psikolojik ve bedensel tepkiler vermesidir. Bu stres kaynakları boşanma, ayrılık, iş kaybı, askere gitme, okula başlama, evden ayrılma, evlenme şeklinde olabileceği gibi bir yakının ölümü ya da uzun süreli tedavi gerektirecek bir hastalığa yakalanma gibi durumlar da olabilir.
BELİRTİLERİ
Uyum Bozuklukları herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir. Kadınlarda erkeklerden 2 kat fazla görülmektedir. Görülme sıklığı çocuklarda ve ergenlerde %2-8 iken yetişkinlerde %30’dur. Strese yol açacak olayın başlangıcından sonraki üç ay içinde kişide bazı duygusal ve davranışsal değişiklikler başlar. Kişi aşırı derecede sıkıntılıdır ve bu sıkıntı ailesiyle, yakın çevresiyle olan ilişkilerinde sorun yaratabilir ya da mesleğini yapmakta zorlanabilir. Kişi umutsuzdur, sık sık ağlar, uykusuzdur, iştahı her zamankinden farklıdır. İçine kapanmıştır. Boşanma sonrası eşlerden birinde uykusuzluk, iştahsızlık, ağlama gibi şikâyetlerin olması bu duruma bir örnektir. Bazı kimselerde bu bozukluk sinirlilik, aşırı korku ve bunaltı şeklinde ortaya çıkabilir. Çocuklarda ve ergenlerde topluma aykırı davranışlar sergileme şeklinde kendini gösterebilir. Özellikle çocuklarda parmak emme, altını ıslatma, bebek gibi konuşma davranışları görülebilir. Bazen de bu belirtilerin hepsine birlikte rastlanır. Yaşam boyu hemen herkes buna benzer sıkıntı verici olaylarla karşılaşır. Ancak bu durum aileyle, arkadaşlarla ilişkilerde bozulmaya yol açıyorsa, günlük işleri yapmayı engelliyorsa ya da yasal sorunlarla karşılaşmaya sebep oluyorsa tedavi için başvurmak gereklidir.
TANI
Uyum Bozukluğu için onaylanmış tanı koydurucu laboratuar testi, görüntüleme yöntemi yoktur. Tanı hastanın psikiyatri hekimi tarafından DSM ve ICD tanı ölçütlerine göre değerlendirilmesi sonucunda koyulmaktadır. Bu tanı sistemlerinin günümüzdeki versiyonları DSM-IV-TR ve ICD-10’dur. Bu tanı ölçüt sistemleri uyum bozukluğunu tanımlamada birbiriyle uyumludur.
PROGNOZ
Uyum Bozukluğunda rahatsızlık stres etkeninin başlangıcından sonraki 3 ay içinde başlar ve stres etkeni ya da sonuçları sonlandıktan sonra 6 aydan daha uzun sürmez. Eğer stres etkeni akut bir olaysa bozukluğun başlangıcı çoğu kez hemendir ve kısa sürelidir. Eğer stres etkeni ya da sonuçları sürerse, Uyum Bozukluğu da sürebilir. Bazen strese neden olan olay ortadan kalkmamasına rağmen kişinin şikâyetleri düzelebilir. Bazen ise olay ortadan kalkar ancak düzelme zaman alır. Uyum Bozukluğunun sürmesi ya da diğer psikiyatrik hastalıklara (majör depresyon, anksiyete bozukluğu vb.) ilerlemesi durumu çocuk ve ergenlerde yetişkinlere göre daha fazla olabilir.
TEDAVİ
Uyum Bozukluğu hastalarında tedavi oranı %70’in üzerindedir. Tedavide asıl hedef strese yol açan olayla baş etmeye yöneliktir. Bireysel ve grup psikoterapi yöntemleriyle birlikte depresyon, kaygı belirtileri ve davranım sorunlarını azaltmaya dönük ilaç tedavileri de kullanılmaktadır.

HAZIRLAYAN; Doç.Dr.Sibel ÖRSEL, Doç.Dr.M.Hakan TÜRKÇAPAR, Doç.Dr.M.Haluk ÖZBAY