*Bel *fıtığı (5)

Bel fıtığı kimlerde görülür? Bel fıtığının görüldüğü özel bir grup var mıdır?

Bel fıtığının ortaya çıktığı özel bir hasta grubu yoktur. Her yaş grubunda ve kadın, erkek her iki cinste de görülebilir. Bel fıtığının özellikle görüldüğü bir gruptan ziyade bel fıtığına yol açabilecek risk faktörlerinden söz edilebilir.

Risk faktörleri nelerdir?

Belli başlı risk faktörleri şunlardır: Obezite: Aşırı kilolar bel fıtığının en sık nedenidir. Vücudumuzun ağırlığını omurgamız taşır. Omurganın esnekliğini sağlayan ve bir tür destek yastığı olarak hizmet eden disklerin aşırı baskıya maruz kalması deforme olmasına, şeklinin bozulmasına yol açar. Normal şeklini kaybederek dışarıya doğru kabaran, fıtıklaşan disk, baskı yaptığı sinirin fonksiyonlarını etkileyerek değişik bulgulara neden olur. Hareketsizlik: Vücudumuzun yükünü taşıyan sadece omurgamız değidir. Karın kaslarımız ve tüm sırt ve belimizde omurga boyunca uzanan kaslarımızın fonksiyonu da çok önemlidir. Hareketsiz yaşam, düzenli fizik egzersiz yapmama gibi durumlarda kaslar yeterince güçlü olmadığı için, kasların taşıması gereken vücut ağırlığı da omurga üzerine dolayısıyla disklerin üzerine binerek fıtıklaşmalarına neden olur. Sigara içme: Sigaranın disk dejenerasyonlarını artırdığı birçok yayında bildirilmektedir. Günlük yaşamda omurga fizyolojisine uygun hareket etmemek: Günlük yaşantımızda farkında olmadan yük kaldırma, nesneleri itme, çekme gibi yaptığımız bir dizi harekette, omurga fizyolojisine uygun davranılmalıdır.

Omurga fizyolojisine uygun hareketler nasıl gerçekleştirilir?
# Yerden bir yük kaldırılırken mutlaka dizler kırılarak çömelmeli, yük sonra kaldırılmalıdır.
# Günlük çalışma sırasında özellikle masa başında, tam dik pozisyonda oturmalı ve sandalye bel girintisini destekleyecek biçimde seçilmelidir. Sandalyenin uygun olmadığı durumlarda, bel girintisini destekleyecek ilave bir yastık aynı işi görecektir.
# Arabadan inerken önce her iki ayak yere basacak biçimde dışarı çıkartılmalı, sonra araba kapısından destek alınarak ayağa kalkılmalıdır.
# Yataktan kalkarken aniden bele yük bindirerek doğrulmaktan kaçınılmalıdır. Önce yan dönmeli, sonra ayakları yatak kenarından aşağı sarkıtıp dirseklerden destek alınarak doğrulunmalıdır.

Bel fıtığından nasıl korunulur? Riskli pozisyonlar ve hareketler nelerdir?

Yerdeki cisimleri dizleri kırmadan eğilerek kaldırmak, dizleri kırmadan ağır nesneleri itmek ve çekmek, masa başında uzun süre bel desteği olmaksızın çalışmak, her iki elde uzun mesafelerde ağır yük taşımak bel fıtığını davet edici olaylardır. Aynı biçimde düzenli egzersiz yapmak da bel fıtığının önlenmesinde son derece yararlıdır. Tüm önlemlere karşın bel fıtığı gelişebilir. Bu durumda başvurulacak bir beyin cerrahının önerilerine dikkat edilmelidir.

Her bel ağrısı bel fıtığı mıdır? Her bel fıtığı ameliyat gerektirir mi?

Bel ağrılarını ancak %3'ü ameliyat edilmesi gerekli bel fıtıklarından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle hekim muayenesi ve yapılacak incelemelerin sonuçlarına göre ilk önerilen yatak istarahati ve ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçların kullanılmasıdır. Alınan bu önlemlere karşın ağrı ve bacaklarda uyuşukluk ve kas güçsüzlükleri geçmezse çözüm ameliyattır. Sert yatak istirahati doğru mudur? İstirahatte tabu haline gelen bir öneri sert yatak önerisidir. Sert yataktan kastedilen, üzerine yatmakla şekli bozulmayan, vücudun şeklini alabilen yatakların kullanılmasıdır. Günümüzde ticari piyasada üretilen birçok yatak markası bu ihtiyacı karşılamaktadır. Bu nedenle özellikle sert bir zeminin istirahat amacıyla yaratılması gerekli değildir. Cerrahi tedavisi nasıl olur? Ameliyat edilecek tüm hastalarda ameliyat öncesi ve sonrasının karşılaştırılması, ameliyata karar verilmesi için, sinir iletimini ölçme amacıyla EMG incelemesi mutlaka yapılmalıdır. Bel fıtığı ameliyatında amaç fıtıklaşan kısımla birlikte diskin çekirdeğini boşaltmak ve sinir üzerindeki baskıyı kaldırmaktır.

Tedavi yöntemleri nelerdir?

Klasik yöntem: Belde yapılan küçük bir kesiyle girilip küçük boyutta 2-5 mm kemik çıkartılarak fıtığa ulaşılır ve disk çıkartılır. Son derece başarılı bir yöntemdir. Mikrodiskektomi: Klasik yöntemdeki uygulamalar, ameliyat mikroskopu eşliğinde gerçekleştirilir. Kesinin küçük olması, daha az hacimde kas dokusuyla uğraşılması gibi avantajları vardır. Uzun vadeli sonuçları kalsik yöntemle aynıdır. Endoskopik ameliyatlar: Belde yapılan küçük kesiden içeri sokulan tüp içinden ameliyatın gerçekleştirilmesidir. Ameliyat edilmesi gereken fıtıklaşmaların çok azında uygulama alanı bulmaktadır. Uygulanabilen olgularda sonuçları yukarıda anlatılan yöntemlerle aynıdır. Fıtıklaşan disklerin laser ışınları ya da kimopapain adı verilen kimyasal maddeler kullanılarak eritilme yöntemleri denenmiş ancak başarılı sonuçlar alınamadığı için uygulamadan kaldırılmıştır. Günümüzde hemen her ülkede mesleğini şarlatanca uygulayan hekimler tarafından uygulandığı iddia edilmekte, ancak bilim camiasında yer bulamamaktadır.

Bel fıtığını önlemek için egzersizler önerir misiniz?

Hergün yapılacak birkaç basit egzersiz bel fıtığı gelişmesini en azından geciktirecektir. Bunun için;

• Haftada 3-4 kez en az yarım saat süreyle hızlı tempoda yürüyüş yapın.
• Yere sırtüstü yatıp dizlerinizi toplayın. Çenenizi göğsünüze değdirmeden, elleriniz kulaklarınızın yanındayken, belinizi yerden kaldırmadan karşınızdaki duvarı görene kadar kalkıp tekrar yatın. Bu hareketi yavaş yavaş artirarak 10'luk setler halinde 5 set yapabilecek hale gelin.
• Yere yan olarak yatın. Bacağınızı iki kademede açabildiğiniz kadar açıp diğer bacağınıza dokunacak kadar indirin. Bu hareketi 10'luk setler halinde 3 set yapabilecek hale gelin. Aynı egzersizi diğer tarafınıza da yatarak uygulayın.
• Ayakta kalçanız ve sırtınız duvara dönük ve yapışık olarak durun. Topuklarınız yerden kalkmadan, kalçanız ve sırtınız duvardan ayrılmadan çömelip durabildiğiniz kadar bu pozisyonda durup tekrar kalkın. Bu hareketi beşerli setler halinde 3 set yapana kadar geliştirin.

Alternatif tedavi yöntemeleri nelerdir?

Bel fıtığında alternatif tedavi diye bir yöntem söz konusu değildir. Ameliyat edilmesi gerekli hastalarda hiçbir uygulama ameliyatın yerini tutamaz. Böylesi hastalar titizlikle seçilmelidir. Ameliyat edilmesi gerekmeyen hastalarda ilaçlar, yatak istirahati ve fizik tedavi ve rehabilitasyon yoluyla bel ve karın kaslarını güçlendirici egzersizler hastalara yardımcı olmaktadır.