*Yara *iyileşmesi *greftler *flepler

Yara iyileşmesi greftler flepler

Yara iyileşmesi, doku zedelenmesi sonrası oluşan defektin veya bozulan bütünlüğün doldurularak onarılmasını sağlayan ve çeşitli aşamalardan oluşan komplike bir yapılanma sürecidir (Ör. Inflamasyon, granülasyon, epitelizasyon, fibroplazi, kontraksiyon).

İnflamasyon Fazı: Doku yaralanmasını takiben hücre içerikleri ve debris yara içine salınır. Bu şekilde başlayan pıhtılaşma süreci, fibrin birikimi ve yara içinde pıhtı oluşması ile sonuçlanır. Bu, beyaz kürelerin tüm iltihabi atıkları temizlemesi tamamlanana kadar inflamasyon fazının sürmesini sağlar. Temiz yaralarda bu faz yaklaşık bir haftadır.

• Yaranın ilk döneminde taze yaranın beyazlaşmasına yol açan vazokonstrüksiyon ve takiben yaradaki eriteme yol açan vazodilatasyon hakimdir.
• Artmış kapiller permeabilite: Eritrositler, beyaz küre ve trombositler yaraya geçer. Yaralanmış dokudaki kemoattraktanlar yaraya beyaz küre göçünü arttırır.
• Hücre göçü ve yaraya sıvı birikmesi karakteristik yara ödemi ni oluşturur.

Migratuvar Faz: Inflamasyon azaldıkça makrofajlar polimorfonükleer lökositlerin yerini alırlar.
• Makrofajlar yaradan bakteri ve debrisi temizler, yara iyileşmesi için gerekli büyüme faktörlerini salgılar (TGF, PDGF, EGF, TNF, IFN vs).
• Fibroblastlar yara iyileşmesini başlatmak için yaraya göç ederler.
• Yarada damar yoktur ve hipoksiktir. Hipoksi ve yara büyüme faktörleri yaranın içine doğru mevcut damarlardan damar büyümesini uyarır ve başlatır.
• Yara kenarlarındaki epitel yaranın üzerine doğru ilerler. Bu epitel gerçek deri özelliklerini taşımaz, sağlam deriden daha incedir.

Proliferatif Faz: Inflamasyon aşaması geriler ve yaraya göçeden fibroblastlar kollajen sentezlemeye başlar. Yara gerilme kuvveti artmaya başlar. Myofibroblastlar yarada kontraksiyonu başlatır. Endotel hücreleri de çoğalır. Kollajen üretimi yaklaşık 3 hafta sürer ve gittikçe normale döner.

Olgunlaşma (Matürasyon) ve Yeniden Şekillenme (Remodelling): Yaralanmadan yaklaşık 3 hafta sonra temelde yara iyileşmesi ve nedbe dokusu oluşmuştur. Yara, şekillenmesini yıllarca sürdürür. Gelişigüzel dağılmış olan kollajen stres hatları boyunca tekrar düzenlenir. Yara dokusu orjinal doku kuvvetinin yaklaşık % 90ına ortalama 6 hafta sonra veya daha geç ulaşır.

Yara tipleri
• Temiz Yaralar: Dezenfektanla uygun şekilde hazırlanmış deriye yapılan insizyonlar olup GIS, GÜS veya solunum yollarına kesinlikle girilmez. Beklenen enfeksiyon oranı en fazla % 2.
• Temiz Kontamine Yaralar: Dezenfektanla uygun şekilde hazırlanmış deriye yapılan insizyonlar olup GIS, GÜS veya solunum yollarının kontrollü şekilde kontaminasyon minimum olacak şekilde açıldığı durumlardır. Beklenen enfeksiyon oranı en fazla % 3-5.
• Kontamine Yaralar: Yaranın majör kontaminasyonu söz konusudur. Bütün travmatik yaralar bu gruba girer. Beklenen enfeksiyon oranı en fazla % 5-10.
• Enfekte Yaralar: Deride yara oluşmadan önce yerleşik enfeksiyon vardır. Beklenen enfeksiyon oranı % 50 veya daha yüksektir. Yara İyileşmesi Tipleri
• Primer İyileşme
• Sekonder İyileşme
• Tersiyer İyileşme

Deri Greftleri:
Epidermis ve dermisin bir kısmı veya tamamını içerirler. Tam kalınlıkta deri grefti epidermis ve dermisin tamamını içermektedir. Greft ne kadar kalınsa yara kontraktürü de orantılı olarak azdır. Greft inceldikçe potansiyel donör alan artar.

Flepler:
Rotasyon flebi
İlerletme flebi
Serbest flepler: Flep orjinal kanlanmasından ayrılarak hazırlanır ve kullanılacağı vücut bölgesinde lokal kan damarları ile anastomoz yapılır.