*Hırıltı ve *Stridor (6)

Hırıltı ve Stridor
HIRILTI
Bronş ve bronşiollerdeki (uç bronşlar) daralma veya sekresyonlara bağlı olarak duyulan düşük frekanslı bir sestir. Soluk alışta, soluk verişte veya her ikisinde birden duyulabilir. Sekresyona bağlı ise öksürme sonucu sekresyon atıldığında düzelir. Çocuklarda hırıltılı nefes alıp verme sıklığı erişkinlere göre daha fazladır. Bunun nedeni, çocukların bronş ve bronşiyollerinin çapının büyüklere göre daha dar olmasıdır. Hırıltılı nefes alıp verme nedeni bronş ve bronşiollerde bir tıkanmaya bağlı olduğundan dolayı zor nefes alıp verme söz konusudur. Bu nedenle nefes sayısı artar, daha çok hava ve oksijen alabilmek için burun kanatlarında açılma ve oynamalar görülür. Normal şartlarda nefes alma zorluğu ve hırıltının olmadığı durumlarda burun kanatları nefese katılmaz. Aynı zamanda çok daha güçlü nefes almak için solunum kasları denilen diyafram, kaburga arası kaslar ve boyun kasları daha güçlü ve hızlı kasılır. Bunun sonucunda bu kasların olduğu yerde göğüs içine doğru çekilme olur. Bu göğüs ön bölgesinde ve göğüs duvarında belirgindir.
Her iki akciğerde yaygın olarak duyulan hırıltı astım hastalığının belirtisidir. Astımlı hastada havayollarındaki düz kasların kasılması, inflamasyon ve aşırı sekresyon nedeniyle havayolları daralır ve hırıltı oluşur. Ancak astım dışında kalp yetmezliği, kronik obstüktif akciğer hastalığı, kronik bronşit ve bronşiolit gibi hastalıklarda da yaygın hırıltı duyulabilir.
Çocuklarda hırıltılı nefes alıp vermeye sebep olan hastalıkların başında en sık bronşiolit gelir. Bronşiolit küçük çaplı bronşların sıklıkla virüsler tarafından iltihabıdır. Çocukların yaklaşık %10’u ilk üç yaşa kadar en az bir kez bronşiolit geçirir. Hastalık nezle ve grip bulgularıyla başlar, ileri evresinde hırıltılı nefes alıp vermeler ortaya çıkar.
Belli bir bölgede lokal olarak duyulan hırıltı, yabancı cisim aspirasyonunda, balgama bağlı tıkaç oluştuğunda, havayolları içinde yer alan tümörlerde ve hava yollarına dıştan bası yapan lezyonlar nedeniyle duyulabilir. Akciğer grafisi, akciğerin bilgisayarlı tomografisi sebebi açıklayabilir, ancak hastaların çoğunda bronkoskopi yapılması gerekir.
STRİDOR
Larenks ve trakea (soluk borusu ) darlıklarında ve tıkanmalarında, nefes alırken sert bir ıslık sesi duyulur. Buna stridor denir. Üst solunum yollarında meydana gelen darlığın yerine bağlı olarak stridor sesi sıklıkla nefes alırken duyulur, ancak bazen nefes verirken de duyulabilir.
Stridor yapan nedenler özellikle çocuklarda doğuştan olan üst solunum yollarındaki (burun, burun kavitesi, farenks, larenks ve trakeadaki )yapısal darlıklara, yabancı cisim aspirasyonuna ve hastalıklara bağlı olabilir. Çocuklarda üst hava yolları erişkinlere göre daha dar ve kısadır. Bu nedenle tıkanıklığa bağlı problemlerin meydana gelmesi daha kolaydır. Sıklıkla görülen stridor sebepleri aşağıda belirtilmiştir;
1- Enfeksiyöz sebepler;
- Krup (Virüslere bağlı olarak meydana gelen, havayollarında daralma ve solunum problemlerine yol açan bir enfeksiyon)
- Difteri
- Epiglottit (Akut olarak meydana gelen, epiglottiste şişliğe neden olan, yaşamı tehdit edebilen bakteriyal bir enfeksiyondur. Epiglottis, dil kökünde yer alan, elastik kıkırdak yapıda bir organdır.)
- Bronşit, trakeit ( Bakteri ve virüs gibi enfeksiyonlara, toz, duman veya allerjenlere bağlı olarak meydana gelen, hava yollarında inflamasyon ve artmış sekresyona yol açan bir hastalık)
- Ciddi tonsillit (Enfeksiyona bağlı olarak bademciklerde meydana gelen büyüme ve kızarıklık.)
- Peritonsiler apse (Bademcik etrafında meydana gelen apse)
- Retrofaringeal apse (Üst yutma borusunun arkasında yerleşen apse)
2- Konjenital (doğuştan olan) sebepler;
- Laringomalazi ve trakeomalazi ( Soluk borusunun bir parçası hareketlidir ve kapanarak havayolunda kısmi tıkanıklığa neden olur.)
- Subglottik stenoz ( Ses tellerinin altındaki larenks kısmında ileri derecede darlık olmasıdır. Genellikle doğumdan sonra çocuklarda hemen fark edilmez, ancak birkaç ay sonra soğuk veya viral enfeksiyonlara bağlı olarak darlık daha çok belirginleşip saptanabilir. Tıkanıklık ciddi olduğunda cerrahi tedavi gerekir.)
- Lingual tiroid ( Guatr bezinin dil köküne yerleşmiş olması)
3- Travmaya bağlı sebepler;
- Burun ve soluk borusuna kaçan yabancı cisimler
- Boyun kırığı
- Şuursuz hastalarda dilin arkaya doğru düşmesi
4- Vokal kord (ses tellerinin) felci
5- Üst havayollarında yerleşen veya dıştan basıya neden olan iyi veya kötü huylu kitleler.

HAZIRLAYANLAR; Dr Filiz ÇİMEN, Dr Dilek SAKA, Dr Nevin TACİ HOCA,
Dr. Mine ÖNAL, Dr Sibel Meryem ALPAR