*Hormon Sisteminin *Bozukluğu (*Poliglandüler *Disfonksiyon) (6)

Hormon Sisteminin Bozukluğu (Poliglandüler Disfonksiyon)
Vücudumuza ait işlevlerin normal bir şekilde devam etmesi için hormon adı verilen kimyasal maddelere ihtiyaç vardır. Hormonlar endokrin bez olarak isimlendirilen organlarda üretilir ve salgılanır. Salgılanan hormonların vücudun ihtiyacını karşılamak için yeterli miktarlarda olması gerekir.
Poliglandüler disfonksiyon çok sayıda endokrin bezi ilgilendiren işlev bozukluğu olarak tanımlanabilir. Hastalık birden fazla endokrin bezin yetersiz çalışması ile kendini göstermektedir.
Endokrin sistem (hormonların üretildiği sistem) vücudumuzun farklı yerlerine yerleşmiş bir grup değişik hormon üreten bezden oluşur. Bu bezlerin hepsi bir düzen halinde birlikte çalışırlar.
Endokrin sistem içindeki bezler:
1. Hipofiz bezi: Beyin tabanında yerleşmiştir. ”Şef bez“ olarak adlandırılır. Çünkü diğer bezlerin çalışmasını kontrol eder.
2. Tiroid bezi: Boyun ön kısmında, nefes borusunun hemen önünde yerleşmiştir. Metabolizma hızını ayarlar.
3. Paratiroid bezler: Tiroid bezinin arka kısmında yerleşmiş, çoğunlukla 4 adet küçük bez. Kalsiyum dengesini ve kemik metabolizmasını düzenler.
4. Adrenal bezler (Böbrek üstü bezleri): Her iki böbreğin üst kısmına yerleşmişlerdir. Dört ayrı grup hormon salgılarlar.
5. Yumurtalıklar: Kadınlarda overler, erkeklerde testisler beyinden aldıkları uyarılarla cinsiyet hormonlarını salgılarlar.
6. Pankreas: Karbonhidrat, protein ve yağların sindirimi ile dokular tarafından bu maddelerin kullanımını düzenleyen hormon ve enzimleri salgılar.

Poliglandüler disfonksiyonların sebebi genellikle otoimmün bir cevap oluşmasıdır. Otoimmün cevap şu anlama gelir: Normalde bağışıklık sistemi dediğimiz vücudun koruma sistemi, vücuda giren yabancı maddelere karşı antikor dediğimiz savunma araçları üretir. Normalde vücudumuza ait organlara ve hücrelere karşı veya organlarımız tarafından üretilen maddelere karşı bu savunma araçları oluşmaz. Bazen nedeni çok açık olmasa da vücut kendi hücrelerine karşı antikorlar (savunma araçları) üretir. Bu antikorlar vücuda ait hücreleri çeşitli mekanizmalarla yok ederler veya işlevlerini bozarlar. İşte bu durum birden fazla sayıda endokrin beze karşı gelişirse poliglandüler disfonksiyon meydana gelir. Diğer nedenler: bazı enfeksiyon hastalıkları, tümörler, bezi besleyen damarların tıkanması olarak sayılabilir.
Poliglanüler disfonksiyonlar 3 grup altında incelenir:
1. Tip 1: Genellikle çocukluk çağında meydana gelir. Böbrek üstü bezinde, kalsiyum dengesini sağlayan paratiroid bezinde ve yumurtalıklarda bozukluk olduğu için bu bezlere ait hormonların miktarı azalmıştır. Ayrıca bu çocuklarda ciltte sebat eden mantar enfeksiyonları olur.
2. Tip 2: Genellikle erişkin yaşta rastlanılır. Böbrek üstü bezi ve tiroid bezi işlevleri azalmıştır. Ayrıca şeker hastalığı tabloya eşlik edebilir.
3. Tip 3: Tiroid hastalığı ile birlikte kellik, kansızlık, deride yama tarzında beyazlıklar görülebilir.
Belirtilerin veya hastalıkların hepsi aynı anda görülmeyebilir. Zaman içinde bulgular eklenebilir.
TANI
Bu hastalık grupları zaman içinde kendini gösterdiği için teşhisin konması yıllar alabilir. Aile fertlerinden birinde bu hastalığın bulunması teşhisi kolaylaştırır. Eğer bir endokrin bezde bozukluk varsa diğer bezlerde de bozukluk olup olmadığı incelenmelidir. Bu nedenle değişik bezlere ait hormon sevileri kanda ölçülür. Ayrıca yine kanda endokrin bezlere karşı üretilen antikorların seviyesi ölçülebilir.
TEDAVİ
Üretilemeyen pek çok hormonun (tiroid hormonu, insülin, böbrek üstü bezi tarafından üretilen hormonlar, cinsiyet hormonları gibi) dışarıdan takviyesi mümkündür. Hormon takviyesi dengeli yapılarak hastanın rahat ve sağlıklı bir şekilde yaşaması sağlanabilir.

HAZIRLAYAN; Doç.Dr. Bekir ÇAKIR