*İç Kulak *İltihabı (*Labirentit) (6)

İç Kulak İltihabı (Labirentit)
İç kulak işitme ve denge hislerimizin uç yapılarını içermektedir ve şakak kemiğinin içinde bulunurlar. Bu yapılardan işitme işlevinden sorumlu Salyangoz veya diğer adıyla Koklea bulunmaktadır. Denge ile ilgili yapılar ise yarım daire kanalları ve vestibül bölgesidir. Her iki his için duvarları kemikten yapılmış olan bu yapının içinde ona uyacak biçimde zardan yapılmış olan iç kulağın ikinci yapısı bulunmaktadır.
İç kulak iltihabının, frengi ve verem etkenlerine bağlı olarak gelişen özgün biçimleri dışında çok çeşitli nedenleri vardır. Genellikle kronik gidişli, ama akut da olabilen bir iltihaplanmadır; en çok irinli bir ortakulak iltihabının iç kulağa yayılması ile başlar. Beyin zarı iltihabı (menenjit) sırasında ise iltihap, kafatasından iç kulağa doğru yayılabilir. Oldukça az görülen bir başka yayılma yolu da kan dolaşımı ile gerçekleşen doğrudan yayılmadır; çocuklarda kızıl ve kabakulak, erişkinlerde ise tifo gibi genel enfeksiyon hastalıklarının gidişi sırasında görülebilir. Şakak kemiğinin kırılmasına yol açan bir yaralanma da hastalık nedeni olabilir.
BELİRTİLERİ
İltihap etkenleri içkulağa ulaşınca, mikrobun üreme hızına, kişinin genel ve iç kulağın yerel durumuna göre serumlu ya da irinli iç kulak iltihabına yol açabilir; hastalık akut ya da kronik gidişli olabilir. Akut biçimler her zaman geniş bir yayılım gösterir; kronik biçimler ise yaygın ya da sınırlı olabilir, yani yalnızca kulak salyangozu ya da arka (vestibüler) içkulakla sınırlı olabilir.

Akut Serumlu İç Kulak İltihabı
İç kulağın üreme hızı düşük mikroplar tarafından istilasına bağlanmakla birlikte, genellikle ortakulakta yer alan iltihabi bir odaktan komşuluk yoluyla oluşur. İrinli iç kulak iltihabında olduğu gibi ani ve etkili bir başlangıcı vardır.
Kulak salyangozunun zedelenmesine bağlı belirtiler aniden ortaya çıkar. Uğultuları bir süre sonra işitme kaybı izler; öteki belirtiler baş dönmesi, ağır denge bozuklukları, bulantı ve kusmadır. Uygun bir antibiyotik tedavisi ile tüm belirtiler iki üç hafta içinde kaybolur ve tam bir iyileşme görülür. Bazen hafif bir işitme bozukluğu kalabilir.

Akut İrinli İç Kulak İltihabı
Serumlu biçimden daha ağır gidişlidir. Hastalığın başlangıcı anidir. Çok şiddetli olan baş dönmeleri hastanın ayakta durmasını ve yürümesini güçleştirir, ayrıca inatçı bir bulantı ve kusma görülür. Sağırlık tamdır ve duyu hücrelerinin yıkımına bağlı olduğundan hastalık iyileştikten sonra da kalıcı sağırlık gözlenir. Serumlu iç kulak iltihabı ile ayırıcı tanı yapılması gerekir. İrinli biçimde işitme başlangıçtan beri ortadan kalkmıştır ve iç kulak kesinlikle uyarılamaz, oysa serumlu biçimde işitme kısmen kalır. En azından ilk günlerde ve belli ölçüde bir vestibüler uyarılabilirlik her zaman korunur.
Akut iç kulak iltihabına benzer bir klinik tablo, beyincik apsesinde de gözlenir; tedaviye karar verebilmek için mutlaka ayırıcı tanı gerekir.

Kronik serumlu iç kulak iltihabı
Akut serumlu biçimden kalan bir iz olabilir ya da başlangıçtan beri kronik serumlu bir ortakulak iltihabından sonra bu biçimde gelişir. İltihabi süreç hafif de olsa, bağdokunun giderek artmasına ve daha duyarlı olan epitel dokunun yerini almasına neden olur. Zamanla bağdoku artışı ile seyreden bir iç kulak iltihabı yerleşir ve ileri derecede işitme kaybı ortaya çıkar.
Genellikle çok yavaş bir gidiş gösteren hastalığın özgün ve çarpıcı belirtileri yoktur. Bu yüzden bazen gözden de kaçabilir. Ama geçici iç kulak tahrişi, ilerleyici sağırlık ve geçici baş dönmesine neden olabilir.

Sınırlı kronik irinli iç kulak iltihabı:
Genellikle kronik bir kulak iltihabını izler ve çoğu zaman kulak zarının kemik duvarında bir fistül ya da çürüme söz konusudur. Belirtileri iltihap odağının yerine göre değişir: İltihap kulak salyangozundaysa hemen hemen tam bir işitme kaybı gelişir. Hasta genellikle kendiliğinden vestibüler tepkime belirtileri göstermez, yalnızca zaman zaman görülen baş dönmesi krizleri vardır ve birlikte denge bozukluklarına da rastlanabilir.

Yaygın kronik irinli iç kulak iltihabı
Akut irinli iç kulak iltihabını izler ya da kronik bir kulak iltihabı sonrasında sessiz bir biçimde gelişir. Belirtileri genellikle hafiftir ve dikkatle uygulanan işitme testiyle tam sağırlığa kadar gidebilecek az ya da çok belirgin bir işitme azalması saptanabilir.
Aktif kronik iç kulak iltihabı ile iz bırakarak iyileşmiş bir iç kulak iltihabı arasında ayırıcı tanı yapmak olanaksızdır. Genellikle başlangıç odağına antibiyotik ve iltihap başına tedavi uygulanır. Cerrahi girişim yalnızca irinli iç kulak iltihabı sırasında beyin zarı iltihabı belirtileri ortaya çıkarsa uygulanmalıdır.

Frengi Ve İç Kulak İltihabı
Frengi, iç kulağı kolayca etkileyebilir; böylece iç kulakta artık çok seyrek görülen frengi iltihabı ortaya çıkar. Doğumsal frengi sağırlığı iki yanlıdır ve oldukça sıktır; göz değişiklikleri (parenkimatöz keratit) ve Hutchinson dişleri (üst orta kesici dişlerin ortasında yarımay şeklinde yarık) ile birliktedir. Enfeksiyonların genel belirtileri de gözlenir. Hastalık erken dönemde, yani yaşamın ilk beş ayı içinde ortaya çıkarsa, iki taraflı sağırlık çocuk konuşmaya başlamadan yerleşir. Bu nedenle çocuğun konuşmayı öğrenmesi mümkün olmaz, çocuk zamanla sağır ve dilsiz olur.
Edinsel frengide iç kulak iltihabı kural olarak üçüncü evrede yani hastalığın en ileri evresinde görülür.
Klinik açıdan akut iltihaplanma bir ya da iki kulakta olabilir. Böylece birkaç saat içinde belirgin baş dönmesi ile tam sağırlık ortaya çıkar. Bu durum frengi lezyonunun yerleştiği herhangi bir damarın yırtılmasından sonra iç kulağa kan dolmasından kaynaklanır.
Doğumsal ve edinsel frenginin akut biçimleri çok ağır sonuçlara yol açar; yavaş gidişli üçüncü evreye zamanında müdahale edilirse, frengi mikrobuna etkili ilaçlarla (penisilin vb) tedavi olanaklıdır.

Enfeksiyonsuz İç Kulak İltihapları
İç kulak değişikliklerinin infeksiyona bağlı olmayan, başka yapıdaki hastalık süreçlerinden kaynaklanan, yavaş gidişli biçimleri de vardır. Yaralanma ya da zehirlenmelere bağlı, doku yıkımıyla seyreden iç kulak iltihapları bu gruptandır. Zehirlenme etkenleri de dış ya da vücut içi olarak iki bölümde incelenir. Dış zehirlenme etkenlerinin en önemlisi, yüksek dozda uzun süre alınan ilaçlardır; bu ilaçlar içkulağa ağır zarar verebilir, özellikle kinin, streptomisin, eritromisin ve bazı idrar söktürücüler bu açıdan önemlidir. Alkol ve tütün alışkanlıkları da iç kulağa zarar verir. Aynı şekilde kurşun, benzol gibi zehirli maddelerle uzun süre birlikte bulunmanın da zararları olabilir; bazı saç boyaları da iç kulakta ağır yıkım yapabilir.

Vücut içinden kaynaklanan zehirlenmeler şeker hastalığı, böbrek iltihabı, ürik asit yüksekliği, karaciğer iltihabı gibi hastalıkların gidişi sırasında gözlenir.
Yaralanma etkenleri ise şiddetli ve uzun süreli seslerdir. Büyük bir patlama gibi tek ve çok şiddetli bir ses de iç kulağa zarar verebilir. Ayrıca bazı meslekler (makinistlik, demiryolculuk, demircilik, pilotluk, telefon santral memurluğu vb) dayanılabilir şiddette, ama sürekli gürültü etkisi sonucunda hastalığa neden olabilir. Gençlerin diskoteklerde ya da kulaklıklarla dinledikleri çok yüksek sesli müzik de bir ses yaralanması kaynağı olabilir.
Enfeksiyona bağlı olmayan başka bir içkulak iltihabı biçimi de yaşlılarda yaygın olarak görülen doku gerilemesine bağlı (atrofik) iç kulak iltihabıdır. Yaşlanmaya bağlı olarak değişik organlardaki doku gerilemesi (atrofi) süreci, iç kulağın duyusal dokularında da görülebilir ve yaşlanma sağırlığına yol açabilir. Ama yaşa bağlı olduğundan olağan kabul edilebilen bu tür dışında yaşlılıkta başka doku gerilemesi biçimleri de görülebilir; bunlar yüksek tansiyon, damar sertliği gibi hastalıklardan kaynaklanır. Bütün doku yıkımı ve gerilemesi biçimleri yavaş gelişir; özellikle ani sesler ve şiddetli gürültüler, işitmede giderek artan bir azalmaya yol açar.
İlaç tedavisi kökten çözümleyici değildir; özellikle belirtilere yönelik olarak uygulanır ve en azından hastalığın ilerlemesini durdurmaya yöneliktir.
Klinik tabloda özellikle tiz sesler için iki yanlı, ilerleyici bir işitme azalması ön plandadır. Bazen uğultu, denge bozuklukları ve baş dönmesi de görülebilir.

HAZIRLAYAN; Prof. Dr. Orhan ÖZTURAN