*İdrar *Testleri (6)

İdrar Testleri
İdrarın biyokimyasal analizi, genellikle hastalık nedenlerini araştırmada, ilk aşamada yapılması gereken ve aşağıda belirtilen durumlarda çok önemli bilgiler veren testleri içerir.
* Böbrek ve idrar yolları hastalıklarının tanısı, hastalık varsa izlenmesinde
* İdrar yolları enfeksiyonlarının tanısında ve izlenmesinde
* İdrar yollarında taş oluşumu tesbitinde
* Gebelik teşhisinde
* Diabet (Şeker Hastalığı) gibi endokrin hastalıklarının tanısı ve izlenmesinde
* Karaciğer Hastalıkları ( Hepatit gibi) tanı ve izlenmesinde
* Hipertansiyon (yüksek tansiyon) nedenlerinin araştırılmasında
* Kullanılan bazı uyuşturucu maddelerin tesbitinde
* Bazı genetik hastalıkların tesbitinde
İdrar Analizi : Öncelikle idrarın görünümüne bakılır. İdrar normalde berrak ve sarıdır. Bulanıklık yüksek proteinli beslenmeden sonra, idrar yolu enfeksiyonlarında, bazı böbrek hastalıklarında görülebilir. Yetersiz sıvı alımı sonucu koyu renkli idrar, aşırı sıvı alımı sonucu renksiz bir idrar oluşabilir. Bir çok yiyecek ve ilaçlar idrar renginde değişikliğe yol açabilir.
drarın kokusundaki değişiklikler, diabet (şeker) hastalarında, bakteri enfeksiyonlarında, yeni doğan bebeklerde fenilketonüri hastalığında olabilir.

Kimyasal analiz: Glukoz (şeker), Protein, Keton, Ürobilinojen, PH, Nitrit, Dansite ve Bilürübin analizi yapılır.
Mikroskobi: Ayrıntılı olarak hücrelere ve diğer oluşumlara (Eritrosit, lökosit, bakteri, mantar, kristaller, ilaç kristalleri v.b) bakılır.
Böbrek fonksiyonlarını ve bazı metabolik hastalıkları değerlendirmede kullanılan testler vardır. Bu testler; üre, kreatinin, kalsiyum, fosfor, sodyum, potasyum, amilaz, magnezyum, ürik asitdir.
Ayrıca, idrarda bakılan mikroalbumin de diabetli hastalarda yapılması gereken bir testtir. Diabet hastalığına bağlı böbrek yetmezliği gelişmesi açısından yüksek riskli olan hastaların tanınmasını sağlayabilir.
İdrar örneği vermek için dikkat edilmesi gereken özellikler: İdrar örneğinizi vermeden önceki saatlerde uzun süreli ağır egzersizlerden kaçınmalısınız. Bu tür aktiviteler idrar oluşumunda değişikliklerine yol açabilir. Ellerinizin ve dış genital bölgenizin temizliği için, idrardaki hücrelerin parçalanmasına yol açabilecek sabun, antiseptik solüsyonlar gibi maddeler kullanmamalısınız. Su ile temizleyiniz. Kadınlarda menstruasyon (adet) döneminde
idrar incelemesi yapılmamalıdır. İdrar sondasından örnek alınması önerilmemektedir.
Eğer kullandığınız ilaçlar varsa, hatalı sonuçlara neden olabileceğinden doktorunuzu uyarmalısınız. Bu ilaçlardan bazıları; Asprin, Lityum, yüksek tansiyon ilaçları, bazı antibiyotikler, astım için kullanılan ilaçlar gibidir.
İdrar örneği verme: Klinik Biyokimya laboratuvarlarında, idrar analizi için idrar örneği verilme zamanı ve şekli çok önemlidir. İstenen tetkike göre iki şekilde idrar örneği verebilirsiniz.
1-Spot idrar (Bir kerede verilen idrar): Günün herhangi bir saatinde laboratuvarlardan alınan idrar kapları ile idrarınızı verebilirsiniz. Ancak sabah orta akım idrarını vermeniz tercih edilir. Burada idrarın ilk kısmını dış genital bölgelerden ve idrar yollarından bulaşabilecek hücreler ve bakteriler nedeniyle atınız. Toplanan idrarı bekletmeden laboratuvara ulaştırınız.
2- 24 saatlik idrar: Bazı hastalıkların ve tedavilerinin izlenmesi için 24 saat idrar toplanarak verilmesi gerekmektedir. Burada dikkat edilecek bazı özellikler bulunur. Öncelikle 3-5 litrelik temiz ve kuru bir kap temin etmelisiniz. Su konulan pet şişeler en uygun olanıdır. Su dışında maddelerin konmuş olduğu kaplar kesinlikle uygun değildir. 24 saatlik idrar toplamaya başladığınız zaman, sabah uyandıktan sonra ilk idrarınızı tuvalete boşaltınız (Örneğin sabah saat 08:00). Bundan sonraki tüm idrarları gündüz ve gece boyunca toplama kabına biriktirmek için dikkatli olmalısınız. Ertesi sabah uyandıktan sonraki ilk idrarı da (örneğin ertesi sabah 08:00) toplama kabına ekleyip, bekletmeden laboratuvara ulaştırınız.

Kapta biriktirilen idrar miktarının, laboratuvarda ölçümü yapılır ve test sonuçları bu miktara göre verilir.
İdrarı biriktirme süresi boyunca serin ve karanlık bir ortamda tutmalısınız. Laboratuvar, istenen testin özelliğine göre, idrarın özelliklerini kaybetmemesi için koruyucu madde verebilir. Bu maddeler cildi yakıcı özellik taşıyabilir. Boş olan toplama kabının içine yavaşça dikkat ederek koymalısınız. Her idrar ilavesinde, koruyucu maddenin üzerine toplamalı ve tüm idrarı karıştırmalısınız. Birinci idrar toplama kabı dolarsa, ikinci idrar toplama kabına geçmeli, birinci kapta bulunan idrarın yaklaşık yarısını bu kaba karıştırmalısınız. Ertesi gün tatil olan, cuma ve cumartesi günleri idrar toplamayınız.
0-3 Yaş çocuklarda idrar toplama: Çocuklarda, üretra (idrarın geldiği delik) etrafını su ile temizlemelisiniz. İdrar toplama , eczaneden temin edebileceğiniz idrar toplama torbaları ile yapılır. Bu torbalar tek kullanımlık, ağzı cilde yapışan bant ile kapatılmış steril torbalardır. Yapışkan bandı açarak üretra etrafına yapıştırıp idrarın torba içine birikmesini sağlamalısınız . Torbanın yerinde olduğuna dikkat ederek, çocuk bezini koyup, giysilerini giydirebilirsiniz. Torbayı kısa aralıklarla kontrol etmelisiniz. Spot idrar (Bir kerede verilen idrar) istenmişse, torbadaki idrarı hemen laboratuvara ulaştırmalısınız. 24 saatlik idrar istenmişse, her seferinde dolmuş torbadaki idrarı yukarıda 24 saatlik idrar konusunda belirtilen idrar biriktirme kabı ve idrar biriktirme özelliklerine dikkat ederek, temin ettiğiniz kaba koymalı, idrarın dışarıya akmasını engellemek için yeni torba takmalısınız.

HAZIRLAYAN: Dr.Fatoş ER, Doç. Dr. Mehmet KÖSEOĞLU