*Pulmoner *Embolizm (6)

Pulmoner Embolizm
Pulmoner embolizm, sağ kalpten çıkıp akciğere giden akciğerin atar-damarlarında kan akımını kesen bir tıkaç oluşması durumudur. En sık nedeni derin ven trombozu adı verilen bacak derin toplar-damarlarında pıhtı bulunmasıdır. Pulmoner embolizm genç erişkinlerden yaşlılara kadar geniş bir yaş aralığında görülebilir. Hastaların yarısının nedeni bilinmemektedir. Pulmoner embolizm ileri yaşta, obezlerde, sigara içenlerde, daha önce pulmoner embolizm geçirmiş olanlarda, yakın zamanda ameliyat, travma geçirenlerde, felç gibi hareketsizliğe neden olan hastalıklarda, kanser hastalarında, uzun süreli uçak yolculukları yapanlarda, gebelikte, doğum kontrol hapı kullananlarda veya hormon tedavisi kullananlarda veya kalp pili olanlarda daha sık görülmektedir. Ayrıca pıhtı oluşması eğilimini arttıran bazı genetik durumlarda da pulmoner tromboembolizm sıklığı artmaktadır.
BELİRTİLERİ
En sık görülen belirtisi nefes darlığıdır. Tansiyon düşüklüğü, bayılma veya göğüs ağrısı gibi belirtiler de görülebilir.
TANI
Tanı yöntemlerinin (ekokardiyografi, bilgisayarlı tomografi, sintigrafi gibi) son yıllarda gelişmesiyle daha erken tanı konulmakta ve tedavi edilebilmektedir. Ayrıca derin ven trombozu adı verilen bacak derin toplar-damarlarında pıhtı bulunması durumunun saptanması da pulmoner embolizm oluşmasını önlemek için gerekli tedavinin verilebilmesini sağlar. Bu nedenle hastaların şikâyetleri olduğunda, erken dönemde en yakın sağlık kurumuna başvurmaları önemlidir.
Pulmoner Kalp Hastalıkları;
Akciğer nedenli kalp hastalıklarına kor pulmonale denir. Solunum sistemi hastalıklarına bağlı pulmoner hipertansiyon; kronik obstrüktif akciğer hastalığı(KOAH), diğer akciğer hastalıklarında (interstisiyel akciğer hastalıkları, kistik fibrozis), uyku apne sendromunda, göğüs duvarını tutan hastalıklarda, sinir ve kas tutulumu ile giden (nöromuskuler) hastalıklarda, diyafragma(solunum kası) felcinde, pulmoner embolizmde, bazı parazit hastalıklarında (şistozoma) veya bağ dokusu hastalıklarında (sarkoidoz) görülür. Tedavi, neden olan hastalığın tedavisidir. Özellikle KOAH’ın önlenmesinde sigaranın bırakılması önemlidir.
Pulmoner Damarların Hastalıkları;
Pulmoner hipertansiyon, sağ kalpten akciğere giden atar-damarda basınç artışına neden olan durumları ifade eder. Doğuştan kalp hastalıklarında, bağ dokusu hastalıklarında, akciğer hastalıklarında, bazı ilaçlara bağlı, tiroid hastalıklarında, sol kalp yetmezliğinde, pulmoner embolizmde, karaciğer hastalıklarında görülebildiği gibi nedeni bilinmeyen pulmoner hipertansiyon da görülebilir. Sağ kalp yetmezliğine yol açabileceği gibi hafif şiddette de seyredebilir.
Egzersiz ile nefes darlığı, yorgunluk, bacaklarda şişlik, göğüs ağrısı, bayılma gibi şikâyetler görülebilir. Tanıda özellikle ekokardiyografi önemli yer tutmaktadır. Doğurma çağına gelen bayanlarda gebelik planlanırken doktora danışılmalı ve riskleri sorulmalıdır.
Doğuştan kalp hastalıklarında görülen pulmoner hipertansiyon geri dönüşümsüz hale gelmeden ilgili doğuştan kalp hastalığının cerrahi tedavi seçeneklerinin belirlenebilmesi için erken tanı ve zamanında başvuru önemlidir.
Bağ dokusu hastalıklarında görülen pulmoner hipertansiyonun en sık nedeni sklerodermadır. Bu nedenle skleroderma hastalarında, ekokardiyografi ile sık kontrol önerilmektedir. Ayrıca sistemik lupus eritematozus (SLE), dermatomiyozit, polimiyozit ve romatoid artrit hastalarında da pulmoner hipertansiyon görülebilmektedir.
Ayrıca siroza ilerlemiş karaciğer hastalıklarında, HIV (AIDS) enfeksiyonunda, bazı iştah kesici ilaçların kullanımında, orak hücreli anemide pulmoner hipertansiyon görülebilmektedir. Bu hastaların şüphe durumunda doktora başvurması gerekmektedir.
Pulmoner venöz hipertansiyon, akciğerden sol kalbe gelen damarlarda tansiyon yükselmesi durumudur ve sol kalp yetmezliğinde, sol kalbin kapakları olan aort ve mitral kapak hastalıklarında, kalbin zarının hastalıklarında (perikard), kalbin sol tarafıyla ilgili doğuştan kalp hastalıklarında(kor triatriatum gibi) görülür.
Pulmoner venookluzif hastalık, pulmoner hipertansiyonun nadir bir formudur. Akciğer toplardamarlarının kalınlaşmasıdır. Akciğer nakli gerekebilir.
Pulmoner kapiller hemanjiyomatozis, ciddi pulmoner hipertansiyona yol açabilen, oldukça nadir görülen bir hastalıktır.

HAZIRLAYAN; ; Prof. Dr. Mehmet BİLGE