*Sekonder *Parkinsonizm (6)

Sekonder Parkinsonizm
Sekonder parkinsonizm terimi ile Parkinson hastalığı belirti ve bulgularının belirli bir sebebe bağlı olarak görüldüğü klinik durumlar için kullanılmaktadır. Bu kişilerde klasik Parkinson hastalığı yoktur fakat belirti ve bulguları Parkinson hastalığına benzer. Değişik klinik tablolar sekonder parkinsonizme yol açabilirler.
İLACA BAĞLI PARKİNSONİZM
İlaca bağlı parkinsonizmin en önemli grubunu dopaminerjik sistem üzerine baskılayıcı(antagonistik) etki yapan anti psikotik etkili nöroleptik ilaçlardır. Özellikle klasik antipsikotik ilaçlar arasında olan klorperazin, tioridazine, haloperidol, klopentiksol, sulpirid gibi ilaçlarda bu etki daha fazla görülür. Diğer ilaç grupları içerisinde öncelikle sayılması gerekenler dopamin maddesinin tüketilmesine yol açan ilaçlar(tetrabenazine, rezerpin); kalsiyum kanal blokerleri(flunarizine, diltiazem, verapamil vb.); epilepsi ilaçlarıdır(sodyum valproat, fenitoin).
HEMİATROFİ –HEMİPARKİNSONİZM SENDROMU
Genellikle çocukluk çağında geçirilen kafa travmaları sonucu ileri yaşlarda hasarlı beyin bölgesinin karşı tarafındaki vücut yarısında gelişme geriliği, incelme ile birlikte Parkinson hastalığı belirtilerinin tek taraflı görüldüğü nadir bir tablodur. Tedaviye cevabı genellikle yetersizdir.
HİDROSEFALİ-NORMAL BASINÇLI HİDROSEFALİ
Normal basınçlı hidrosefali hastalığı olan hastalar hastalığın başlangıcında küçük adımlarla yürüme, öne doğru eğilme, bazen donma fenomeni(yürümenin aniden durması ve hareket edememe hali) gibi belirtileri nedeniyle Parkinson hastalığına benzer. Hastanın kollarında Parkinson hastalığı belirtileri yoktur ve bu bulgu ile Parkinson hastalığından ayrılır.
HİPOKSİ (BEYNİN OKSİLENSİZ KALMA HALİ)
Çeşitli nedenlerle beynin oksijensiz kalması sonucu anoksik ensefalopati adlı klinik tablo ortaya çıkar. Tablonun ağırlığına göre, bir diğer ifade ile beynin oksijensiz kalmasının ağırlığına göre, hastalarda komaya kadar varan tablolar gelişebilir. Bu kritik halden kurtulabilen bazı hastalarda 1 hafta ile 6 ay arasında bir süre geçtikten sonra parkinsonism tablosu ortaya çıkabilir. Genellikle tedaviye dirençli bir tablodur. Kalp durması ardından yeniden canlandırma ile hayata döndürülen hastalarda veya uzun süre ile kan basıncı ileri derecede düşük seyreden hastalarda da bu tablolar düzeldikten sonra parkinsonizm gelişebilir.
ENFEKSİYONA BAĞLI PARKİNSONİZM: POSTENSEFALİTİK PARKİNSONİZM
Ensefalit(beyin iltihabı) tablosu ardından geçici veya kalıcı parkinsonizm tablosu görülebilir. Bu tabloların en ünlüsü 1. Dünya Savaşı ve sonrasında görülen Von Economo ensefalitidir. Dünyada milyonlarca kişinin ölümüne yol açan pandemi sonrası kurtulan hastalarda idiopatik Parkinson hastalığından ayırt edilemeyen parkinsonizm tablosu görülmüştür. Bu hastalığa neden olan patolojik organizma tesbit edilememiştir. Günümüzde de özellikle uzak doğuda görülen Japon B ensefaliti, AIDS. Frengi, verem(tüberküloz) gibi bir çok enfeksiyon sonrası parkinsonizm tablosu görüldüğü bildirilmiştir.
METABOLİK NEDENLER
Paratiroid bezinin hastalıklarında beyinde kalsiyum birikimine bağlı parkinsonizm tablosu ortaya çıkabilir. Fahr hastalığı veya familial idiopatik bazal ganglion hastalığı adı ile bilinen bu hastalıkta kalsiyumun beyinde bazal ganglionlarda metabolik nedenlerle kalsiyum birikmesi sonucu tedaviye cevap vermeyen rijidite ve özellikle ellerde titreme(tremor) yanında, distoni gibi aşırı eklem pozisyonlarına yol açan kas kasılmaları görülebilir.
TOKSİK MADDELER
Parkinson hastalığında belirgin olarak etkilenen beyindeki temel sinir demeti nigrostriatal yoldur. Bu yol ve beyinin striatum bölgesi çeşitli toksik maddelerle etkilenerek parkinsonizm tablosunun ortaya çıkmasına neden olur. Bunlar arasında özellikle MPTP maddesinin alımına bağlı ortaya çıkan parkinsonizm tablosu, idiopatik Parkinson hastalığından ayırt edilemeyecek kadar benzemesi nedeniyle Parkinson hastalığı üzerindeki araştırmaların çevresel faktörler üzerinde yoğunlaşmasına yol açmıştır. Karbon monoksit (soba, mangal, doğal gaz) zehirlenmesi, manganez ve siyanür zehirlenmeleri sonrası parkinsonizm gelişebilir.
TRAVMA
Başa alınan ciddi darbeler sonrası beyinde özellikle bazal ganglionlar bölgesinde zedelenme sonucu parkinsonizm tablosu görülebilir. Başa alınan devamlı darbeler sonucu daha ileri dönemlerde Parkinson hastalığı ortaya çıkabilir. Bu duruma örnek olarak eski dünya boks şampiyonu M. Ali Clay gösterilebilir. Kafa travmaları ile Parkinson hastalığı arasında az da olsa bir ilişki olduğu gösterilmiştir.
TÜMÖR
Oldukça nadir olarak ve genellikle beyindeki tümöral dokunun bulunduğu tarafın karşı vücut yarısında parkinsonizm(hemiparkinsonizm) tablosuna yol açan vakalar bildirilmiştir. Glioblastoma multiforme, menengioma gibi tümörler nigrostriatal yapıları doğrudan veya dolaylı olarak baskı altında tutmaları ile parkinsonizm bulgularına neden olurlar. Beyin tümörlerinin radyoterapisi sonrasında da ikincil olarak parkinsonizm geliştiği bildirilmiştir.
BEYİN DAMAR HASTALIKLARI(MULTİİNFARKT TABLOSU)
Özellikle vücudun alt yarısında daha belirgin olarak bulgular gözlenir. Küçük adımlar ile yürüme, harekete başlamada zorluk, vücut dengesini korumada güçlük gibi bulgular bulunur. Beyinde bazal ganglionlar bölgesinde küçük boyutlu lakün adı verilen damar tıkanıklıkları bu tabloya yol açar. Klasik dopa tedavisine cevap oldukça zayıftır.

HAZIRLAYANLAR; ; Dr. Özlem BİZPINAR, Doç. Dr. M Fevzi ÖZTEKİN