*Glokom (6)

Glokom
Halk arasında "Göz Tansiyonu, karasu hastalığı" adıyla da bilinen glokom, dünyada yaklaşık 70 milyon insanı etkileyen yaygın bir göz hastalığıdır. Dünyada önemli önlenebilir körlük nedenlerindendir. Tedavi edilmediğinde kalıcı görme kaybına neden olabilir. Glokomda, göz içindeki sıvı basıncı yükselerek görme sinirinin zarar görmesine neden olur. Son derece sinsi bir hastalıktır.
Değişik tipleri vardır. En sık karşılaşılan tipi Genellikle 40 yaş sonrası ortaya çıkan herhangi bir bulgu vermeden yıllar içerisinde sinsi bir şekilde ilerleyip kalıcı görme kayıpları ile sonlanan "Primer Açık Açılı Glokom" olarak adlandırılır. Diğer bir glokom tipi ise daha nadir görülen ileri yaşlarda ani olarak şiddetli göz ağrısı, görme azalması, gözde kızarıklık ve bulantı, kusma ile ortaya çıkan dar “açılı glokomdur”. Bu tip acil tedavi gerektirir. Yeni doğanlarda ve çocukluk döneminde ortaya çıkan tipleri de mevcuttur. Bebeklikte ve çocukluk çağında izlenen türlerinde gözde sulanma, ışığa karşı hassasiyet ve gözde büyüme izlenir.
Glokomlu kişilerin büyük bir bölümünde bu hastalığa ait herhangi bir belirti görülmez. Glokom tanısı sıklıkla başka bir nedenle göz muayenesi olurken tesadüfen konulur. Hastalık çok ilerleyip belirgin görme kaybı ortaya çıkmadıkça hastalığının farkına varılmaz.
Normalde göz içerisinde sürekli olarak bir sıvı yapılır ve bu göz içi sıvısı bazı yollarla gözü terk eder. Glokomun en sık gelişme mekanizması, göz içi sıvısını dışarı boşaltan sistemlerde tıkanıklık oluşması sonucu sıvının yeterli boşalamaması ve buna bağlı olarak göz içi sıvısının basıncını artırması sonucu oluşur. Yükselen göz içi basıncı zaman içerisinde bir anlamda görme sinirine mekanik olarak baskı yaparak ölümüne neden olur. Diğer bazı gözlerde ise göz içi sıvı basıncı normal sınırlarda olduğu halde görme siniri kendini besleyen kan akımındaki bozukluk nedeniyle düşük basınçlara bile dayanıksızdır. Bu hastalarda düşük göziçi basıncı bile hasara yol açabilir. Her iki mekanizmada da görme sinir hücreleri öldüğü için kalıcı görme kaybı oluşur.
Glokom her insanda ortaya çıkabileceği gibi bazı risk faktörlerini bulunduran kişilerde daha sık olarak bulunur. Aşağıdaki özellikleri kendinde barındıran kişilerin glokom açısından göz muayenesi olmalarında yarar vardır.
* 40 yaş üstünde olmak
* Akarabalarında glokom hastalığı olması
* Sigara kullanmak
* Şeker hastalığı olması
* Normalden yüksek ya da normalden düşük kan basıncının (vücut tansiyonu) olması
* Miyop olmak
* Uzun süreli steroitli (kortizonlu) ilaç kullanmak
* Göz yaralanmaları geçirmiş omak
* Şiddetli kansızlığın olması
* Migreni olmak
TANI
Glokom sadece göz hekimlerince teşhis edilebilir.
Göz hekimi :
* Göz içi basıncınızı ölçer.
* Göz sinirinizi inceler.
* Görme alanınızın durumunu gösteren görme alanı testi yapar.
* Görme sinirinizin durumunu gösteren daha hassas aletlerin kullanıldığı ileri yöntemler uygulayabilir.

Glokom iyileşebilir mi?
Glokomun büyük kısmının tamamen ortadan kaldırılması mümkün değildir. Ayrıca glokomdan dolayı gözde ortaya çıkan hasar tedavi edilerek geri döndürülemez. Ancak olguların çok büyük kısmında hastalık kontrol altına alınarak hastaya daha fazla zarar vermesi engellenebilir. Bir kere glokom teşhis edildiğinde hastanın ömrünün sonuna kadar göz hekimince düzenli takip ve tedavi olması kaçınılmazdır.
TEDAVİSİ
Glokom öncelikle göz içi basıncını düşüren çeşitli ilaçlarla tedavi edilir. Bunlar genellikle göz damlası şeklindedir. Bazı hastalarda ameliyat ya da laser gerekebilir. Bu tedavilerin amacı hastanın kalan görmesini korunmaktır, oluşmuş olan kayıpların geri getirilmesi mümkün olmamaktadır. Kriz ile ortaya çıkan dar açılı glokom tipinde acil tedavi gereklidir. Doğuştan glokomda ise tedavi genellikle ameliyatla mümkün olmaktadır. Bazı hastalarda birden fazla ameliyat gerekebilir.

Göz damlaları nasıl kullanılmalıdır?
Göz damlalarını hekiminizin denetiminde ve devamlı kullanmanız gerekir. Hekiminizin önerilerini dikkatle dinlenyin ve ve tedavinizin devamlılığına dikkat edin.
Takip sırasında göz doktorunuz göz damlalarınızı değiştirmek veya tedavinize başka göz damlalarını eklemek zorunda kalabilir. Hekiminizin bu önerilerini dikkatle dinleyin.

Basit kurallar var mı?
* İki yada daha fazla damla kullanılıyorsanız damlalar arasında 15 dakika kadar bekleyiniz.
* Damlaları damlattıktan sonra 5-10 dakika kadar gözlerinizi uyur gibi kapalı tutmanızın tedavinin etkinliği açısından çok faydası olacaktır.
* İlacınızı doktorunuzun önerdiği şekilde kullanın! İlacınızı her gün aynı saatte alın!
* Günlük normal yaşamınızı etkileyen herhangi bir yan etkiyi doktorunuz ile görüşün.
* Doktorunuzun programladığı kontrol randevularınıza uyun! Hastalığınız ancak doktorunuzun düzenli
* kontrolü altında olduğunuz zaman başarılı olarak tedavi edilebilir.
* Göz doktorunuzu diğer hastalıklarınız için aldığınız ilaçlar hakkında uyarın!
* Göz doktorunuzun dışında başka bir doktora muayene olduğunuzda ona sizin glokomunuz olduğunu da bildirin.
* Glokom kalıtsal olabileceği için ailenizdeki diğer bireyleri düzenli olarak göz muayenesi olmaları için uyarın!

Neleri Unutmayalım?
* Glokom herkeste olabilir.
* Glokoma bağlı görme kaybını engellemenin tek yolu erken tanıdır.
* Görme alanında glokoma bağlı belirgin hasar olmadıkça hasta bu kayıpların farkına varamaz.
* Göz içi basıncı değerlerinizi, muayene bulgularınızı ve görme alanınızı içeren belgeleri mutlaka saklayın ve her muayenede hekiminize bildirin.
* Glokom tedavisinde sizin rolünüz çok önemlidir.
* Glokom kronik bir hastalık olduğundan tedavi ömür boyu sürer ve kararlılık ister.

Sizin için çok değerli olan görme yeteneğinizi koruyacak olan bu kararlılıktır.

HAZIRLAYAN Doç. Dr. Gürsoy Alagöz