*Sosyal *Fobi (6)

Sosyal Fobi
Sosyal Fobi, kişinin toplumsal ortamlarda mahcup duruma düşeceği ya da eleştirileceği kaygısını taşıması ve bu nedenle bu tür ortamlara girmekten kaçınmasıyla kendini gösteren psikiyatrik bir bozukluktur. Sosyal Kaygı Bozukluğu olarak da adlandırılan bu bozukluk kişinin arkadaşlık ve aile ilişkilerini olumsuz yönde etkilerken mesleki ilerlemesine de engel teşkil edebilir.
Sosyal Fobi’nin yaşam boyu yaygınlığı %3–13 civarındadır. Kadınlarda erkekler oranla daha sık görülür. Başlama yaşı ergenlik dönemlerinde olmakla birlikte 5–35 yaşları arasında bir dönemde başlayabilir.
1980 yılında psikiyatrik hastalıklar tanı sınıflamasına dâhil olmuştur. İlk kez ilaç tedavisi yine bu yıllarda uygulandığında birçok klinisyen Sosyal Fobi’nin kronik ve kişide yeti yitimine yol açan bir durum olduğunu ve ilaç tedavisinin uygun olmayacağını düşünmekteydi. Bugün ise belirli ilaçların Sosyal Fobi’de etkili olduğuna dair birçok çalışma mevcuttur.
BELİRTİLERİ
Bu bozukluğun en belirgin özelliği, kişinin tanımadığı insanlarla karşılaştığında ya da başkalarının gözünün üzerinde olabileceği etkinlikleri gerçekleştirdiği durumlarda sürekli kaygı duymasıdır. Korktukları toplumsal eylemi gerçekleştirdikleri durumlarda utanç duyacaklarına dair kaygı yaşarlar ve başkalarının olumsuz yargılarda bulunacağına dair endişe ederler. Ellerinin ya da seslerinin titrediğinin fark edileceği ile ilgili kaygılarından ötürü toplum önünde konuşmaktan, yemek yemekten, yazı yazmaktan kaçınırlar. Sosyal Fobisi olan kişilerde korku duydukları toplumsal durumlarda hemen her zaman çarpıntı, titreme, terleme, karın ağrısı, bulantı, ishal, kas gerginliği, yüz kızarması gibi belirtiler ortaya çıkar. Bazı kişilerde korku bir değil birden çok toplumsal durumu kapsayabilir. Örneğin; aynı kişi hem söyleşilere katılma, hem karşı cinsle yemeğe çıkma hem de işyerinde üstleriyle konuşma konusunda zorluk çekebilir. Bu durum “Yaygın Tip Sosyal Fobi” olarak adlandırılır. Onsekiz yaşının altındaki kişilerde bu tanıyı koyabilmek için belirtilerin en az altı ay sürmesi gerekir.
PROGNOZ
Sosyal Fobi çoğu zaman sürekli bir gidiş gösterir. Sıklıkla yaşam boyu sürerse de erişkinlik döneminde şiddetlenebilir ya da kısmi düzelme görülür. Bu bozukluğu olan kişiler korkularının aşırı ve anlamsız olduğunu bilirler, ancak çocuklar bunu ayırt edemeyebilir. Bazen kişi bu durumdan kaçınır bazen de korkuyla buna katlanır. Kişi olağan günlük işlerini yapmada zorlanır; mesleğini yerine getirmede ve kişilerle ilişki kurmada güçlük yaşar. Sosyal Fobi tanısı alan ve tedavi görmeyen hastalarda depresyon, alkol bağımlılığı ya da madde bağımlılığına yüksek oranda rastlanmaktadır.
TEDAVİ
Sosyal Fobi’nin tedavisinde hem psikoterapi hem de ilaç tedavisi faydalıdır. İlaç tedavisi olarak anti-depresan ilaçlar ve kaygı giderici benzodiazepin grubu ilaçlar kullanılır. Performans gerektiren durumlarda kaygı yaşayan hastalara performans öncesi beta-blokör grubu ilaçlar önerilir. Psikoterapi yöntemlerinden ise Bilişsel Davranışçı Terapi ve gevşeme egzersizleri oldukça faydalıdır.

HAZIRLAYAN; Doç. Dr. Sibel ÖRSEL