*Tiroid *Bez *Tüberkülozu (6)

Tiroid Bez Tüberkülozu
Normalde akciğerlerde gözlenen tüberküloz hastalığının tiroid bezinde gözlenmesi tiroid bez tüberkülozu olarak adlandırılır. Genellikle yaygın tüberküloz hastalığının görüldüğü ülkelerde gözlenir. Çok sık rastlanan bir hastalık değildir. Yalnız başına tiroid bezinde gözlenebildiği gibi, mikropların başka bir bölgeden kan veya lenf yolu ile yayılması ile de ortaya çıkabilir. Sıklıkla orta yaşlı kadınlarda gözlenir.
BELİRTİLERİ
Yutma güçlüğü, nefes darlığı, ses kısıklığı, ağrı gibi belirtileri olabileceği gibi, hiçbir semptom da olmayabilir. En sık rastlanan bulgusu boynun ön kısmında bir şişlik olmasıdır.
TANI
Tanı amacı ile çekilen tiroid ultrasonografisinde genellikle kistik alanlar içen tiroid nodül görüntüsü olabilir. Kesin tanı ancak ultrason eşliğinde ince iğne ile alınan biopsi veya ameliyat sonrası çıkartılan dokuların patolojik olarak özel boyalar ile incelenmesi veya tüberküloz bakterisinin özel kültür ortamında üretilmesi ile konur.
TEDAVİ
Tedavi cerrahi olarak etkilenmiş olan dokuların çıkartılması, tüberküloza yönelik ilaçların genellikle uzun süre verilmesi ile gerçekleştirilir. Eğer akciğer veya vücudun başka bir bölgesinde tüberküloz nedeni ile tedavi görüyor iseniz, ve boynunuzun öne bölgesinde ağrı ve şişlik ortaya çıkar ise bu hastalıktan şüphelenip bir endokrinoloji uzmanının olduğu bir hastaneye baş vurmanızda yarar olacaktır.
Tüberküloza Bağlı Addison Hastalığı
Tüberküloza bağlı adrenal yetersizlik, özellikle tüberkülozun fazla görüldüğü gelişmekte olan ülkelerde böbreküstü bezi yetersizliğinin (Addison hastalığı) önemli nedenlerinden biridir. İlk kez 1855’de Thomas Addison tarafından yapılan otopsilerde tüberküloza bağlı Addison hastalığı tanımlanmıştır. Aktif tüberkülozu olduğu bilinen vakaların yaklaşık %6’da gözlendiği bildirilmektedir.
BELİRTİLERİ
Böbreküstü bezi yetersizliği bulguları olan bir hastada (aşırı tansiyon ve kan şeker düşüklüğü, halsizlik, kilo kaybı, cilt renginde koyulaşma, bulantı, kusma, koma hali) ve tüberküloz nedeni ile tedavi görüyor veya bu hastalıktan şüphemiz var ise tüberküloza bağlı Addison hastalığını düşünmek gereklidir. Bu hastalık şüphesi halinde doktorunuz sizden kan kortizol, ACTH düzeyi için kan vermenizi ve bazı testler yapılmasını isteyebilir. Bu kan düzeylerinin sonucu çıkana kadar yüksek dozda kortizon tedavisi başlanması hayat kurtarıcı olabilir.
TANI
Tanı amacı ile çekilen üst batın tomografisinde, aktif tüberkülozu olan hastalarda böbreküstü bezi boyutları artmış olabilir. Eğer uzun yıllardır tüberküloz için tedavi alımı söz konusu ise, tersine böbreküstü bezi boyutlarında azalma, ve kireçlenme alanları çekilen röntgen filmlerinde saptanabilir.
TEDAVİ
Tedavide tüberküloza yönelik ilaçlar ile birlikte, böbreküstü bezinden salgılanan hormonların birlikte verilmesi gereklidir.
Özet olarak, tedaviye dirençli bulantı, kusma, tansiyon düşüklüğü olan tüm tüberkülozlu hastalarda tüberküloza bağlı Addison hastalığı düşünülmeli, ve acil olarak en yakın hastaneye başvurulmalıdır.
Waterhouse-Friedrichsen Sendromu (Wfs)
Meningokok bakterisinin ağır bir komplikasyonudur. Normalde bu bakteri menenjit ya da kanda aşırı miktarda çoğaldığında sepsis tablosunu oluşturur. Ender olarak bu durumda adrenal ya da böbreküstü bezinde aşırı kanamaya yol açarak, böbreküstü bezinden salgılanan hormonlarda ileri derecede yetersizlik ortaya çıkması Waterhouse-Friedrichsen Sendromu olarak adlandırılır. Genellikle çocuklarda gözlenir, meningokok enfeksiyon tablosu ile başvuran hastalarda %10-17 oranında bildirilmiştir.
BELİRTİLERİ
Genellikle viral enfeksiyon belirtileri (öksürük, yüksek ateş, halsizlik, baş ve boğaz ağrısı, kas ve eklem ağrıları) ile başlar. Bu dönemde ayırıcı tanıya gidilmesi pek olası değildir. %50-75 hastada ise çok hızlı yayılan kırmızı renkli döküntü mevcuttur. Eğer çocuğumuzda yüksek ateş, tansiyon düşüklüğü, vücutta yaygın döküntüler varsa bu hastalığın olabileceğini düşünebiliriz. Hastalık çok ilerlediğinde, meningokok bakterisi tüm vücuda yayılır, ileri derecede tansiyon düşüklüğü, koma hali, bilinçde bulanıklık, şok tablosu gelişebilir. Acil tedavi edilmez ise ölüm oranları % 50’ye yaklaşabilir.
TANI
Tanıda doktorunuz bazı kan tahlilleri yapılmasını isteyecektir. Çekilen tüm batın ultrasonografisinde böbreküstü bezi içerisinde kanama odağı saptanabilir.
TEDAVİ
Tedavide hemen hastaneye başvurulması, uygun antibiyotik tedavisinin başlanması, çeşitli damar yolunda verilecek serumlar ile vücuttaki sıvı açığının giderilmesi, bazı hallerde düşük doz kortizon tedavisi başlanması gerekli olabilir. Hastalıktan korunmada meningokok aşısı geliştirilmiştir. Ayrıca hasta ile yakın temasta olan kişilere koruyucu antibiyotik tedavisi başlanabilir.

HAZIRLAYAN; Dr. G. Gonca ÖRÜK