*Osteoartrit (6)

Osteoartrit
Osteoartrit, en sık görülen romatizmal hastalıktır. Tıp dilinde hastalığın çok kullanılan diğer isimleri “dejeneratif eklem hastalığı” ve “artroz”dur. Dilimize “kireçlenme tipi romatizma” olarak çevrilebilir. Eklem kıkırdağının aşınması ve diğer eklem yapılarının etkilenmesi sonucu tutulan eklemde ağrı, tutukluk ve bazen de hareket yeteneğinde azalmaya neden olur.
Normal eklemlerde kemiklerin ucu esneme yeteneği nedeni ile kemiğe gelen şokları azaltan eklem kıkırdağı ile örtülmüştür. Kireçlenme tipi romatizmada önce eklem kıkırdağında küçük zedelenmeler ve yarılmalar olur. Olayın devam etmesi ile kıkırdakta zedelenme artar, esneklik kaybolur ve sonunda kıkırdak iyice incelir. Kıkırdağın kaybolması kemikler arasındaki normal boşluğun daralmasına neden olur. Hastalıkta kıkırdak yanında diğer eklem yapıları da etkilenir. Kıkırdağın altındaki kemikte sertleşme olur ve yeni kemik oluşumu ile kemiksi çıkıntılar gelişir. Bu kemiksi çıkıntılara tıp dilinde “osteofit”denir.
Kireçlenme tipi romatizmada en sık tutulan eklemlerden biri yük taşıyan eklemlerden olan diz eklemidir. Dizde kireçlenme tipi romatizma özellikle şişmanlarda, daha önceden menisküs yırtığı gibi dizde zedelenme geçirenlerde ve uzun süre ağır işlerde çalışanlarda görülür. Hastalıkta ayrıca genetik yatkınlık da önemlidir, yani soya çekim söz konusudur. Dizde kireçlenme tipi romatizması olanlarda kalçalarda, ellerde, uçtaki eklemlerde, boyunda ve bel omurlarında da kireçlenme tipi romatizma görülebilir.
TEDAVİ ve KORUNMA
Kireçlenme tipi romatizmayı tamamen geri döndüren bir tedavi yöntemi olmamasına karşın, hastalığı tedavisi olmayan ve önlenemeyen bir hastalık olarak görmek son derece yanlıştır. Tedavi ile ağrıyı ve tutukluğu gidermek, sakatlık gelişmesini önlemek ve hayat kalitesini artırmak mümkündür. Yine risk altında olan kişilerde uygun önlemler ile dizde kireçlenme tipi romatizma gelişmesi önlenebilir veya en azından ilerlemesi durdurulabilir.
Doktorunuzun uygun görmesi ve gerekiyorsa size özel değişiklikleri yapması koşuluyla aşağıdaki önerilere uymanız ağrı ve tutukluğunuzun azaltılması, hayat kalitenizin artırılması, sakatlıkların önlenmesi ve olayın ilerlemesinin durdurulması açısından yararlı olur.
1. Kilonuzu azaltmaya çalışın. Şişman hastaların kilo vermesi hem ağrıyı azaltır, hem de hastalığın ilerlemesini yavaşlatır.
2. Kas gücünüzü artırmak ve eklemlerinizi hareketli tutmak için düzenli olarak egzersiz yapın.
3. Doktorunuzun önerdiği ilaçları önerilen şekilde kullanın.
4. Ağır yük kaldırmayın veya taşımayın. Yük taşımak için tekerlekli çanta, bavul veya el arabası kullanın.
5. Dizlerinize aşırı yük bindiren hareketlerden sakının.
6. Yarım saatten daha uzun süre aynı pozisyonda kalmayın veya oturmayın.
7. Uzun süre ayakta durmayın.
8. Alçak sandalyelere oturmayın. Kollu ve uygun yükseklikteki sandalyeleri tercih edin. Sandalyelerde hem oturma, hem de kalkma sırasında dizlere daha az yük biner.
9. Otururken bacaklarınızı sarkıtmayın, altına bir tabure veya sehba gibi bir destek koyarak uzatın.
10. Çok uzun süre yürüyüş yapmayın. Kısa süre, ancak daha sık yürüyüş yapmak daha uygun olur.
11. Darbeleri azaltacak şekilde uygun tabanlı, topuksuz ve rahat bir ayakkabı giyin.
12. Kaldırım, basamak veya merdiven çıkarken önce daha sağlam olan bacağınızı kullanın.
13. Merdiven inip-çıkmak yerine asansör veya yürüyen merdivenleri tercih edin. Merdiven inip-çıkarken tırabzanları kullanın.
14. Doktorunuz önerirse dize binen yükü azaltmak için baston kullanın.
15. Sıcak uygulama geçici olarak ağrı ve tutukluğunuzu azaltabilir. Sıcak tedavisi sıcak su torbası, sıcak havlu, elektrikli battaniye veya parafin uygulaması ile yapılabilir.
16. Kaplıca tedavisi geçici olarak ağrı ve tutukluğunuzu azaltabilir. Doktorunuz sakınca görmezse kaplıcaya gidebilirsiniz.
17. Ağrınızı azaltıyor ise dizlerinize topikal ilaçlar sürebilirsiniz.

HAZIRLAYAN; Prof. Dr. Yaşar KARAASLAN